Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), son verilerine dayanarak tüberkülozun yeniden dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalığı olarak öne çıktığını açıkladı. COVID-19 salgınının ardından tüberkülozun hızla yükselmesi, sağlık yetkililerini bu hastalığa karşı önlem almaya çağırıyor. DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, tüberkülozun ölümcül vakalarda yeniden lider konumuna gelmesinin “küresel bir sağlık sorunu” olduğunu belirtti. Tüberküloz nedir ve nasıl bulaşır? Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin neden olduğu bir solunum yolu enfeksiyonu olarak bilinir. Çoğunlukla akciğerleri etkileyen bu hastalık, ileri aşamalarda diğer organlara da yayılabilir. Bulaşma, enfekte kişinin öksürmesi veya hapşırması sonucu havaya karışan mikrobun solunmasıyla gerçekleşir. En yaygın belirtiler arasında iki haftadan uzun süren öksürük, göğüs ağrısı, gece terlemeleri, yorgunluk ve kilo kaybı bulunur. Tüberküloz, doğrudan temas gerektirmese de, kapalı ve kalabalık alanlarda yayılma riski daha yüksektir. Kimler risk altında? Tüberküloz, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha tehlikeli seyreder. Risk grupları arasında yaşlılar, HIV pozitif bireyler, yetersiz beslenme koşullarında yaşayanlar, sigara kullananlar ve bağışıklık baskılayıcı tedavi görenler yer alır. DSÖ’ye göre, dünya nüfusunun önemli bir kısmı tüberküloz bakterisi taşıyıcısı konumundadır, ancak bağışıklık sistemi güçlü olan bireylerde hastalık genellikle aktif hale gelmez. 2023 DSÖ verileri ve küresel artış DSÖ’nün 2023 yılı raporuna göre, tüberküloz vakalarında küresel çapta %10’a yakın bir artış gözlenmiştir. Yetersiz sağlık hizmetlerine erişim, düşük aşılama oranları ve artan ilaç direnci, hastalığın yayılmasında etkili faktörler arasında gösteriliyor. Özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde hastalığın daha fazla görülmesi, kaynak yetersizliği nedeniyle tedavi süreçlerinin aksamasına yol açmaktadır. Tüberkülozdan korunma yolları Tüberkülozdan korunmak için alınabilecek başlıca önlemler şunlardır: BCG Aşısı: Çocukluk döneminde yapılan bu aşı, tüberkülozun ağır formlarına karşı koruma sağlar. Hijyen ve Hava Kalitesi: Kalabalık, kapalı alanlarda iyi havalandırma sağlanmalı ve kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Dengeli beslenme, yeterli uyku ve stresten uzak durmak bağışıklık sistemini güçlü tutarak hastalık riskini azaltabilir. Tüberkülozun Tedavisi Tüberküloz, doğru antibiyotiklerle tedavi edilebilen bir hastalıktır. Ancak tedavi süresi genellikle 6 ayı bulur ve bu süreç boyunca düzenli ilaç kullanımı büyük önem taşır. DSÖ, ilaçlara dirençli tüberküloz vakalarındaki artışa da dikkat çekerek, bu durumun tedavi sürecini zorlaştırdığını belirtmiştir. Dirençli vakalarda daha uzun süreli ve yoğun bir tedavi programı gereklidir. Türkiye’de durum Türkiye’de tüberküloz vakaları geçmiş yıllara oranla azalma göstermiş olsa da, dünya genelindeki artış göz önüne alındığında, uzmanlar dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor. Sağlık Bakanlığı, tüberküloz tarama programları ve düzenli aşılama çalışmaları ile risk gruplarını izlemeye devam etmektedir. Özellikle yüksek risk taşıyan bireyler için düzenli sağlık kontrolleri önerilmektedir. DSÖ’nün küresel çağrısı DSÖ, tüm dünyada tüberküloza karşı farkındalık ve önlemler konusunda ülkeleri harekete geçmeye çağırıyor. Dr. Ghebreyesus, “Tüberküloz, elimizdeki modern sağlık araçlarıyla önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık. Bu hastalığın halen milyonlarca insanın hayatını tehdit etmesi kabul edilemez” diyerek küresel bir iş birliği çağrısında bulundu.
