SERDAR KILIÇ / İSTANBUL Basına düşen son görüntülerin ardından İstanbul Kadıköy’de yapılan yeni binalar vatandaşları endişeye sevk ediyor. Şemsettin Günaltay Caddesi üzerinde bulunan inşaat halindeki 8 katlı bir binanın dördüncü katından sonra yamuk bir şekilde yükselen kolonlar gündem de yerini tutarken yine aynı bölgede ‘’dar parsellere’’ verilen ruhsatlar, sismik açıdan göreceli olarak güven vermeyen binaların yükselmesine neden oluyor. Sosyal medya da konu ile ilgili yorumlarda bulunan mühendisler, binanın üst kolonlarının yamuk olması nedeni ile alt temele yükü eşit anlamda dağıtamayacağını iddia ediyor. Bu konu özelinden İstanbul’daki binaların sismik açıdan ne kadar tehlikeli olup olmadığına bakacağız. Özellikle dar parsellerde çıkma binaların tehlikesini henüz Türkiye anlamış değil. EN BÜYÜK SORUN ÇIKMA YAPILAR 2023 Yılında Uzmanlar, Türkiye’deki yapı stokunun yüzde 80’ini oluşturan çıkmalı binaların depremde daha fazla hasar gördüğünü belirterek, bu yapılar için denetim uyarısında bulunmuştu. Binanın metrekaresini artırmak ve alan kazanmak amacıyla uygulanan ‘’çıkmalar’’ binalarda tehlike oluşturuyor. Genişletilen normal katlarda kolonlar ile sarkan kirişler birbirinden ayrılıyor. Kirişlerin kolonlardan ayrılması sonucu taşıyıcı sistem, çerçeve oluşturmadığı için deprem etkisine karşı zayıf kalabiliyor. Özellikle Kahramanmaraş depremlerinde çıkmalı binaların daha çok etkilendiği gözlenmişti. Çıkmalı yapıların depreme karşı gücünü artırmak için konsol ucundan geçen kirişleri kucaklayıp çerçeve oluşturacak deprem perdelerin yapılması gerekiyor. Çıkmalı binaya güç kazandırmak için deprem perdelerinin dış kirişleri kucaklayıp çıkma altından devam etmesi büyük önem taşırken, güçlendirme noktasında mevzuat açısından sorunlar olabiliyor. SİSMİK MÜHENDİSLİK ZORUNLULUĞU Sismik dirençli bir yapı, ana çerçeveyi oluşturan kolon, kiriş ve duvarların sağlamlığı ve rijitliği sayesinde depremlere karşı dayanıklı olabiliyor. Ancak Hatay’da çöken ünlü rezidans’ta olduğu gibi sismik olarak gerekli mühendisliği almayan yeni binalar herhangi bir sarsıntıda çökmese bile devrilebiliyor. Sismik dirençli yapılar için, gerekli sismik performansı etkin bir şekilde elde etmek için duvarları ve benzerlerini uygun konumlara yerleştirmek hayati önem taşıyor. DAİRE ALIRKEN NEYE DİKKAT ETMELİ? 1- Binanın bodrum katına bakın. Eğer rutubetliyse, binanın su yalıtımı iyi yapılmamış demektir. Yalıtımı iyi yapılmamış binaların taşıyıcı sistemlerinin paslanması, büyük şiddetli bir deprem sırasında yapının hasar görmesine neden olmaktadır. 2- İnşaat sırasında, hazır beton teknolojisi ile üretilen binaları tercih edin. Deprem bölgelerinde inşa edilen binalarda C20 ”den düşük dayanımlı betonla üreilmiş binaları tercih etmeyin. 3- Binanın tasarımı da depreme karşı dayanıklılık sağlayabilir. Simetrik boyutlandırma ve kısa kolon kullanımı gibi tasarımsal etkenler, yapının depreme karşı daha dayanıklı olmasını sağlayabilir. 4- Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğini öğrenin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına daire satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz. 5- Binanın üçte birinin toprak altında olmasına dikkat edin. Unutmayın ki toprak altında ne kadar fazla kat varsa o bina depreme karşı o kadar güvenilirdir. 6- Zeminin etüd raporunu incelemeyi unutmayın. Yine unutmamak gerekir ki her bina her zemine uygulanamaz. Doğru zemine uygulanan doğru bina depreme karşı dayanıklıdır. 7- Binaların Enerji Kimlik Belgesi var mı ? bakın. Artık kanuni zorunluluk olan Enerji Kimlik Belgesi binanın ısı izolasyonunun yapıldığını gösterir. Yakıt tasarrufu ile paranız cebinizde kalır.
