Osmanlı alimlerinin 150 yıllık kayıp hikayesi

– Son Devir Osmanlı Uleması daha önce beş cilt halinde yayımlanmıştı. Geçtiğimiz ay dört cilt daha ilave ederek Medrese Yayınları etiketiyle yeniden yayınladınız. Öncelikle Osmanlı Uleması’nın yazılış sebebini sizden dinleyerek başlayalım söyleşimize?- Diğer hatırat, röportaj ve belgesellerde de anlattığım gibi kitabın yazılış fikri 70’li yıllarda ortaya çıktı. İstanbul Müftülüğü Şer’i Siciller Arşivi diye bir yer var. Burası Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadılık makamı idi. Ve Kadılığın kazalarla birlikte 27 mahkemesi vardı. Bu mahkemelerde kadıların verdiği hükümlerin defterlerinin 10 bin kadarı bize ulaşmış. Tabii bu defterlerin bir kısmı dağılmış. Sahip çıkan da olmamış. Bir de şunu belirtmek isterim ki, o devirde kadılar bürokrasi gibi bir hastalığa mahkûm değillerdi. Sicil defterlerini cüppelerinin altındaki bir cebe koyarlar, akşam evlerine gitseler bile açıp bakarlardı. Hatta mesai diye bir kavramları da yoktu. Defterlerini yanlarında taşımalarının bir sebebi de buydu. Çünkü akşam ya da yatsı namazından sonra bile kapıları çalınabilir, hüküm istenebilirdi. Mesela bir adam Sivas’ın Hafik kazasından yahut Erzurum’un Tortum’undan çıkmış gelmiş yanında şahitlerle. Diyelim adı da Salih amca olsun. “Yerimi bu arkadaşa satmak istiyorum” diyor ve fetva istiyor. Kadı da adama “tapu senedin var mı” diyor. Ardından şahitlere geliyor sıra. Şahitler de arazinin Salih amcanın olduğuna yemin ediyorlar. Kadı “Kellen sana lazım oldukta bu işe şehadet eder misin” diye soruyor, çünkü şahitliğe göre hüküm verecek. Şimdi defterlerin içerikleri böyle… Bütün sosyal meseleler kaydediliyor. Arşivi özenle tutuluyor.ON BİNİN ÜZERİNDE DOSYAYI OKUDUM- Bu arşivi gördüğünüzde anladığım kadarıyla Osmanlı’nın unutulmuş sosyal hayatını ilmiye sınıfı üzerinden belgelerle günümüz insanına göstermek istediniz. Kitabı yazmaya hangi tarihte başladınız?- 1971’de başladım. Geçtiğimiz günlerde vefat eden Lütfi Doğan hocanın da kitaba başlamamda çok yardımları olmuştur. Bunu, yeni yazdığım önsözde detaylı anlattım. 71’de başladıktan sonra 78 ve 80’de devam ettim. Vesikalar topladım, fotokopiler çektim, çalışmaları böylece on binin üzerindeki dosyayı okuyarak belgeler üzerinden ilerlettim.