1- ‘BEYİNSİZ JÖLE’ HER ŞEYDEN DERS ÇIKARDI Karayip kutu denizanası, denizlerde bir sağa bir sola giderken son derece sıradan ‘jölemsi’ bir canlı gibi görünüyor olabilir. Ancak 2023’te onu inanılmaz yapan, beyni olmadığı halde yaşadıklarından ders çıkarması ve gelişmiş öğrenme yeteneği oldu. Bir grup araştırmacının 22 Eylül tarihli bir dergide yayımlanan raporuna göre, yapılan deneyde bu hayvanların merkezi bir beyinleri olmamasına rağmen engelleri tespit etmeyi ve bunlardan kaçınmayı öğrendikleri ortaya koyulmuştu. Neredeyse tamamen şeffaf olan gövdelerinde, birkaç küçük organ ve yüzmelerini sağlayan kuyruklarından başka bir şey bulunmayan denizanaları tüm bu öğrenme yeteneklerini gözlerine borçlu. Karayip kutu denizanası, 24 gözden oluşan karmaşık bir görsel sisteme sahip. Kopenhag Üniversitesi tarafından açıklanan bu önemli keşif, hayvanların karmaşık düşünceleri işleyebilmesi için merkezi beyinlerin şart olduğu yönündeki önceki görüşlere meydan okur nitelikte. Doçent Anders Garm konuyu, ‘‘Bu hayvanların bu kadar hızlı öğrenmesi şaşırtıcı, gelişmiş hayvanlarla hemen hemen aynı hızda’’ diye aktarıyor. Denizanalarının bilişsel kapasitesini görmek isteyen bilim insanları, bir Karayip kutu denizanasının doğal ortamını taklit etmek için silindir şeklinde bir tankı gri ve beyaz şeritlerle kapladı. Deneydeki gri şeritler, denizanasının bakış açısından ‘uzaktaki’ mangrov (gelgit sonucu oluşan haliçlerde, tuzlu bataklıklarda ve çamurlu kıyılarda sık ormanlar oluşturan bazı ağaç ve çalı türlerinin oluşturdukları ormanlar) köklerini temsil ediyordu. Araştırmacılar denizanasının başlarda sürekli bu şeritlere çarptığını keşfetti. Ancak bu durum 7,5 dakikalık bir sürenin ardından tamamen değişti. Denizanasının şaşırtıcı derecede kısa bir sürede, duvara olan ortalama mesafesini yaklaşık yüzde 50 oranında artırdığı ve duvarla teması yarı yarıya azalttığı gözlemlendi. Yani denizanası nereden geçmesi gerektiğini 7 dakika 30 saniye içinde öğrenmişti. Üstelik bu canlıların beyni olmaması durumu daha da karmaşık bir hale getiriyordu.
