Arpaay Nehri’nin getii vadide yer alan, 884-1045 yllar arasnda Bagratllar, 1045-1064 yllar arasnda Bizansllarn ynettii Ani, 16 Austos 1064’te Seluklu Sultan Alparslan tarafndan fethedildi.Yaklak 100 hektarlk alana sahip, tarih boyunca Bagratl Hanedanl, Bizans, Byk Seluklu, Grc Krall, Moollar, lhanllar, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Osmanl Devleti’nin hkm srd Ani ren Yeri’nde gemite Hristiyan ve Mslmanlar yan yana yaad.Kltr ve Turizm Bakanl Kltr Varlklar ile Mzeler Genel Mdrl ile Kafkas niversitesi (KA) ibirliinde Ani’de yrtlen kaz almalar, 8 farkl noktada devam ediyor. lk kaya mescit olduu deerlendirilen maarada ise 48 gnlk kaz almas tamamland.Giri merdiveninin de yapld maara, Kur’an- Kerim tilaveti ve kurdele kesiminin ardndan al yaplarak turizme kazandrld.Kars Valisi Ziya Polat, alta yapt konumada, Ani ren Yeri dnya tarihi iin ok nemli bir yer olduunu belirtti.lklerin ehri Ani’nin yz binlerce ziyareti arladn dile getiren Polat, “Ani, ilklerin ehri, Sultan Alparslan Han’n ilk fetih ettii topraklar, ilk Trk ehri, ilk Trk mezarl, ilk suda doumun yapld yer. lklerin ehrine bir ilk daha yakr diye dndk Trklerin Anadolu’daki ilk mescidini turizme kazandrmak, Trk tarihine kazandrmak iin arkadalarmz byk emek sarf ettiler. Buray anlatyoruz anlatmaya devam edeceiz. Greceksiniz buras ayr bir rota olacak.” dedi.KA retim yesi ve Ani ren Yeri Kaz Bakan Do. Dr. Muhammet Arslan da Ani ren Yeri’nin Orta a’n aydnlk yz olduunu belirterek, “Ani sadece Orta a’n deil yaptmz kaz almalaryla ortaya karttmz bu maara gsteriyor ki ayn zamanda lk a’larn da aydnlk yz olmu. Kalkeolotik alardan itibaren yerleime sahne olmu ve gnmze varncaya kadar 5 bin yllk bir dnem geirmi. Ani her ne kadar toprak stndeki antsal eserleri veya toprak altnda kazlmay bekleyen mimarlk eserleriyle n yapsa da aslnda etraf eviren saysn bilemediimiz belki 100’lerce maara yerleimiyle de ilk alarn en nemli kentlerden arasnda yer almtr.” diye konutu.- “ANADOLU’DA TRKLERN NA ETT LK MESCTLE KARI KARIYAYIZ”
Arslan, kaya mescidin Ani’nin lk a’larna tanklk ettiini dile getirerek, “Konut olarak ina edildiimiz bu maarada 8 mekan mevcut, bir blm Bagratllar dneminde apele dntrlm ve 1064 ylndaki Seluklu fethiyle birlikte de kble duvarna eklenen mihrap niiyle mescide dntrlm. Dolaysyla Anadolu’da Trklerin ina ettii ilk mescitle kar karyayz.” ifadesini kulland.
