Çinli yapay zekâ şirketi DeepSeek’in kurucusu kimdir? Liang Wenfeng hakkında neler biliyoruz?

Derleyen: Sevin Turan Fotoğraflar: AP, Alamy ve XOluşturulma Tarihi: Ocak 29, 2025 11:10ABD’li teknoloji devleri, yıllardır yapay zekâyla ilgili girişimlerinin Çinliler tarafından gölgede bırakılacağı korkusuyla yaşıyor. Bu korku bu hafta başında gerçek oldu. Ancak darbe Amerikalıların hiç beklemediği bir yerden, bugüne kadar adı sanı pek duyulmamış bir startup’tan geldi.Çin’de teknoloji sektörü denince akla dört isim geliyor: Baidu, Alibaba, Tencent ve Xiaomi. Bunların hepsi kendi alanlarında dünya liderliğine oynayan şirketler. Ancak iOS uygulama mağazasının zirvesine çıkan ve ABD borsalarını tepetaklak eden yapay zekâ uygulaması bu şirketlerin hiçbirine değil, henüz kurulalı iki yıl bile olmamış DeepSeek’e ait. Üç gündür analistler DeepSeek’in küresel yapay zekâ yarışında bir “Sputnik anına” imza attığı yorumlarını yapıyor.Ancak ABD’lileri asıl endişelendiren şey, DeepSeek’in OpenAI’ın ChatGPT’siyle aynı seviyede görülen yapay zekâ modeli DeepSeek R1’in eğitimi için harcadığı paranın 6 milyon doları bile bulmadığını açıklaması oldu. (Basit bir kıyas yapmak isteyenler için OpenAI’ın en büyük ortağının yapay zekâ altyapısına sadece bu yıl 80 milyar dolar civarında yatırım yapmayı planladığını hatırlatmamız yeterli olacaktır.)Hal böyle olunca DeepSeek’in arkasında kim olduğu ve şirketin bu 24 aydan kısa bir sürede böyle sınırlı bir bütçeyle nasıl böyle bir başarıya ulaştığı da merak konusu oldu.DEEPSEEK’İN ARDINDA KİM VAR?The Guardian’ın aktardığına göre, Mayıs 2023’te kurulan DeepSeek, Çin’in güneyinde bulunan Guangdong eyaletinde doğup büyümüş olan hedge fon girişimcisi Liang Wenfeng’in “tutku projesi”. DeepSeek’in başarısının ardında yeten birçok sebep var ancak bunların başında kâr amacı güden ticari bir girişim değil, sadece araştırmaya odaklı bir kuruluş olması geliyor.DeepSeek geçtiğimiz yıl daha erken bir yapay zekâ modelini kamuoyuna tanıttığında da sektörde heyecana yol açmıştı. Liang o dönemde Çin medyasına yaptığı açıklamada, “Bizim prensibimiz ne para kaybetmek ne de büyük kârlar elde etmek… Bizim çıkış noktamız fırsattan istifade edip servet kazanmak değil teknolojinin en ön safında yer almak ve tüm bir ekosistemin gelişimini desteklemek” ifadelerini kullanmıştı.
Liang Wenfeng’e (sağdaki) ait tek elle tutulur fotoğraf, Çin televizyonu CCTV’den alınmış ve sosyal medyada paylaşılmış bu ekran görüntüsü.DeepSeek’in araştırmalarının finansmanını, Liang’ın 2015’te kurduğu hedge fon High-Flyer Capital üstleniyor. Liang, Zhejiang Üniversitesi’nde elektronik enformasyon mühendisliği eğitimi aldıktan sonra, yapay zekâ tutkusuna odaklanabilmek için büyük yazılım şirketlerinde çalıştı. High-Flyer Capital’ın kullandığı yapay zekâ yazılımı sayesinde hisse fiyatlarındaki örüntüleri tespit etmeyi başaran Liang, bu sayede büyük paralar kazandı. 2021’de yayımlanan bir raporda High-Flyer Capital’ın idaresindeki varlıkların toplam değerinin 100 milyar yuanı (13,8 milyar dolar) geçtiği bildirildi.Aynı yıl Liang’ın elinde büyük miktarda Nvidia marka grafik işleme birimi (GPU) bulunduğuna dair söylentiler çıktı. İddialara göre 2021 itibarıyla Liang, görünüşe göre kişisel hobisi için 10 bin adet çip satın almıştı ve bu sayıyla boy ölçüşebilecek Çinli teknoloji şirketlerinin sayısı bir elin parmaklarını geçmiyordu.Liang 2023 yılında bu konuda yaptığı açıklamada, “Pek çok kişi bunun arkasında bilinmeyen bir iş mantığı olduğunu düşünecektir ancak hakikatte asıl sebep merak” ifadelerini kulandı.Doğrusunu söylemek gerekirse Liang’ın merakının zamanlaması biraz manidardı. Zira 2022 yılında dönemin ABD Başkanı Joe Biden, Çin’e ihraç edilen yarı iletkenlere ilişkin kapsamlı kontrolleri hayata geçirdi. Biden’ın amacı Çinli şirketlerin yapay zekâyı hızlıca geliştirebilmesi için gerekli donanıma erişimini engellemekti.Nvidia’nın gücüyle bilinen H100 çipinin ihracatı yasaklandı. Bunun üzerine şirket Çin piyasası için daha az güçlü bir ürün olan H800 çiplerini üretmeye başladı. DeepSeek’in de yapay zekâ modelini eğittiği bu çipler de 2023 yılında yasaklandı. Nitekim Liang da “En çok zorlandığımız şey hiçbir zaman para olmadı, son teknolojiye sahip çiplere uygulanan ambargo oldu” sözleriyle bu yasaklara vurgu yaptı.ÇİNLİ MÜHENDİS VE YAZILIMCILARLA ÇALIŞIYORLiang’ın DeepSeek’in araştırmalarıyla birebir ilgilendiği biliniyor. Şirketin Hangzhou şehrindeki kampüsünde çalışacak iş gücünü ABD’de ya da başka ülkelerde değil Çin’de eğitim almış Çinli yetenekler oluşturuyor.Çin’in doğusunda bulunan Hangzhou aynı zamanda e-ticaret devi Alibaba’nın da merkezinin bulunduğu yer.Bu da DeepSeek’in başarısını daha da çarpıcı bir hale getiriyor. Zira hem gelişmiş çiplerin üretiminde kullanılan ekipman konusunda hem de eğitimli iş gücü konusunda piyasayı domine eden ABD şu ana kadar yapay zekâ yarışında Çin’in önündeydi.DeepSeek’in gücüyle şaşırtan R1 modelinin kullanıcıyla buluşması, Çinli bilim insanlarının (tahmin edildiği üzere) ABD’nin engellemelerini aşmanın bir yolunu bulduğu anlamına geliyor.Bu durum ABD’nin kontrollerini daha da sıkılaştırmasına yol açabileceği gibi kısıtlamalar yoluyla bir yere varılamayacağı fikrini de güçlendirebilir. Bu noktada DeepSeek’in ötesinde birçok Çinli yapay zekâ şirketinin yazılımlarını, ileri seviye GPU’lara erişimleri olmadan geliştirmeye çalışmakta zorlandığını da hatırlatalım.Çin konusunda uzman analist Bill Bishop, DeepSeek’in piyasaları altüst etmesinin ardından aboneleriyle paylaştığı yorumda, “Trump yönetimi ihracat kısıtlamalarıyla ilgili ne kadar verirse versin, ABD ve yakın dostları ile dünyanın geri kalanı özellikle de ‘küresel güney’ arasında yapay zekâ konusunda daha büyük bir ayrışmaya neden olabilir” ifadelerini kullandı.BAZI YATIRIMCILAR VE ANALİSTLER İKNA OLMUŞ DEĞİLÖte yandan DeepSeek’in piyasaları altüst eden iddialarına şüpheyle yaklaşan analistler ve yatırımcılar da oldu.ABD’li yapay zekâ girişimcisi Alexandr Wang, CNBC’ye yaptığı açıklamada, “Çinli laboratuvarların elinde insanların düşündüğünden daha fazla H100 var” dedi. Wang, DeepSeek’in elinde bir gelişmiş çip stoğu bulunduğuna ancak ABD’nin yaptırımları nedeniyle bu durumun kamuoyundan gizlendiğine inandığını söyledi. DeepSeek konuyla ilgili yorum taleplerine henüz yanıt vermedi.Diğer yandan yapay zekâyla ilgili gelişmelere ilişkin haberleriyle tanınan gazeteci Karen Hao, X platformunda yaptığı paylaşımında DeepSeek’in başarısının küçük ölçekli olmasından kaynaklığını belirterek, “Sınırlamalara rağmen değil sınırlamalar sayesinde inovasyon yaptı” dedi.Şirketin kaliteli elemanlara yüksek ücretler ödediği, cazip tekliflerle Nvidia gibi daha büyük şirketlerden yetenekli elemanları çaldığı da biliniyor. Çin’de faaliyet gösteren iş ve eleman bulma sitesi Zhipin’de yer alan ilanlarda, DeepSeek’teki geliştirici maaşlarının aylık 60.000 yuanı (yaklaşık 8.300 dolar) bulduğu görülüyor. Tencent’te ve diğer büyük teknoloji şirketlerinde ise ortalama maaşlar aylık 35.000 yuan civarında.Tüm bunlar yaşanırken Liang gözlerden uzak kalmayı tercih ediyor. Liang’ın Çin basınına konuşan bir okul arkadaşı, “Birkaç gün önce kutlamak için mesaj gönderdim. Bana Çin yeni yılı için memlekete döneceğini ama saklanacağını söyledi” ifadelerini kullandı.