Performatif davranlar, bireylerin otantik benliklerini ifade etmelerini engelliyor. Srekli olarak beeniler, yorumlar ve paylam saylaryla llen bir deer sistemi iinde yaamak, bireylerin gerek anlamda kim olduklarn sorgulamalarn zorlatryor. Bu durum, bireyler arasnda bir “kimlik erozyonu” yaratrken, sosyal medya kullanclarnn kendi deerlerini d onaylarla tanmlama eilimini artryor.
Muhammet Emin imek/ Yazar
Nihilizm, yaamn anlamnn sorgulanmas ve deerlerin yitimi olarak tanmlanabilir. Varolu, anlam, deer ve ahlak gibi temel kavramlarn geersiz olduunu savunan bir felsefi akm olan Nihilizm Latince “nihil” (hilik) kelimesinden tremitir ve kken olarak “hilik” veya “yokluk” anlayn ifade eder. Nihilizme gre, hayatn herhangi bir anlam, amac veya deer temeli yoktur. Friedrich Nietzsche’nin izdii ereve, modern toplumlarn deer krizine iaret ederken, dijital ada bu durumun yeni bir boyut kazand grlyor. Sosyal medyann hayatmzda merkezi bir yer edinmesiyle birlikte, insanlarn anlam araylarnn yzeyselletii ve toplumsal balarn zayflad bir srece tanklk ediyoruz. Bu yazmzda, dijital nihilizmin sosyal medya zelinde nasl ortaya ktn ve bunun bireyler ve toplumlar zerindeki etkilerini inceleyeceiz.Sosyal medyada derinlikten yzeysellie geiSosyal medya, iletiimde devrim yaratma potansiyeli tayan bir ara olarak hayatmza girdi. lk zamanlarda, bireylerin uzak mesafelerde bile hzl ve etkili bir ekilde balant kurmalarn salad. Ancak zaman iinde bu platformlarn dinamikleri deiti ve iletiimde derinlik yerine yzeysellik n plana kt. Bu durum, sosyal medya kullanmnn bireylerin psikolojik ve sosyolojik yaplar zerindeki etkilerini yeniden deerlendirme ihtiyacn dourdu.Grnrlk abas ve sanal benlik yaratmKullanclar, sosyal medya platformlarnda var olabilmek iin srekli bir “grnrlk” abas iinde kendilerini buluyorlar. Grnr olma arzusu, bireylerin gnlk hayatlarndaki deneyimlerini “paylama uygun ierik” haline getirme eilimini douruyor. Bu, kiinin doal ve samimi benliini geri plana iterken, platformlarn dinamikleriyle uyumlu bir “sanal benlik” yaratmasna neden oluyor. Paylalan ieriklerin ou, gerek yaam deneyimlerini temsil etmekten ziyade, belirli bir izlenim brakmay amalayan dikkat ekici performanslara dnyor.Kimlik erozyonu ve yzeysel anlam arayBu performatif davranlar, bireylerin otantik benliklerini ifade etmelerini engelliyor. Srekli olarak beeniler, yorumlar ve paylam saylaryla llen bir deer sistemi iinde yaamak, bireylerin gerek anlamda kim olduklarn sorgulamalarn zorlatryor. Bu durum, bireyler arasnda bir “kimlik erozyonu” yaratrken, sosyal medya kullanclarnn kendi deerlerini d onaylarla tanmlama eilimini artryor.Ayrca, bu srete anlam aray yzeyselleiyor. nsanlar, hayatlarna dair daha derin bir anlam bulmak yerine, ksa vadeli mutluluklara ve dikkat ekmeye odaklanyor. Sosyal medya algoritmalar, kullanclarn bu yzeysel ihtiyalarn destekleyerek, dikkat ekonomisini glendiren ieriklerin yaylmasn tevik ediyor. rnein, bir birey anlaml bir deneyim yaadnda bunu hemen paylama ihtiyac hisseder; paylamn alaca geri dn, deneyimin kendisinden daha nemli hale gelir.Bu dng, bireylerin sadece sosyal medya platformlar iinde deil, gerek hayatta da “performans” sergilemelerine yol ayor. zetle, sosyal medya, iletiimde derinlik yerine yzeysellii tevik eden, bireylerin zgn kimliklerini basklayan ve anlam araylarn daha yzeysel hale getiren bir yap haline dnm durumda. Bu dnm, bireylerin sadece kendileriyle deil, ayn zamanda evreleriyle olan ilikilerini de etkiliyor ve bu durum toplumun genel psikolojik yapsn ekillendirmeye devam ediyor.Baudrillard ve sosyal medya: Simlasyonun hkimiyetiJean Baudrillard’n simlasyon teorisi, modern toplumlarn gereklik algsn anlamak iin arpc bir ereve sunar. Bu teori, gerekliin yerini onun bir temsili veya taklidinin almasyla sonulanan bir sreci tanmlar. Baudrillard, bu durumu aklarken “simlakr” kavramn kullanr. Simlakr, gerein bire bir temsili olmay aan ve bir noktadan sonra gereklikten tamamen kopan bir yapdr. Gnmzde dijital platformlarn ileyii ve sosyal medyann etkisi, bu teorinin somut rneklerini barndrr.Sosyal medyada sergilenen “kusursuz yaamlar” ve “ideal grnmler”, simlakrlarn en ak tezahrlerindendir. Bu platformlarda grdmz paylamlar, bireylerin hayatlarnn veya kimliklerinin gerek bir temsili olmaktan ok, zenle kurgulanm, dzenlenmi ve idealize edilmi grntlerdir. Gerek hayatta var olmayan bu “kusursuzluk” simlakrlar, bireylerin kendilerini bu idealle kyaslamalarna neden olur. Kendi yaamlaryla, sosyal medyada grdkleri bu kurgu yaamlar arasnda uurum olduunu hisseden bireyler, derin bir yetersizlik ve tatminsizlik duygusuna kaplr.Baudrillard’a gre, bu sre yalnzca bireysel psikolojiye deil, ayn zamanda toplumsal gereklik algsna da zarar verir. Gerek ile onun temsilinin yer deitirmesi, bireylerin gerek yaam deneyimlerinden uzaklamasna yol aar. rnein, bir kiinin bir an paylamas, o an deneyimlemesinden daha nemli hale gelir. Bylece, gerek yaam deneyimi geri plana itilirken, o deneyimin sosyal medyada brakt izlenim ncelik kazanr.Bu durum, bireylerde yalnzca tatminsizlik yaratmakla kalmaz, ayn zamanda bir tr “toplumsal performans” gerekliliini de beraberinde getirir. nsanlar, gerek kimliklerinden ve duygularndan koparak, srekli olarak onay ve hayranlk toplamak iin tasarlanm bir hayat yaamaya balarlar. Sosyal medyann beeni, yorum ve takipi saylaryla belirlenen bu “dijital baar” ltleri, bireyleri daha fazla simlakr retmeye tevik eder. Bu dng, gereklik algsn daha da bulanklatrarak toplumsal deerlerin ve bireysel kimliklerin erozyonuna yol aar.Sonu olarak, Baudrillard’n simlasyon teorisi, sosyal medyann bireyler ve toplum zerindeki etkilerini anlamak iin gl bir aratr. Sosyal medya, bireylerin gereklikten uzaklap birer simlakr reticisine dnmesini salarken, ayn zamanda bu durumun yaratt tatminsizlik ve kimlik krizlerini derinletirir. Bu teori, dijital an insan deneyimini nasl ekillendirdiini anlamamz iin kritik bir perspektif sunar.Sosyal medyada “performatif yas” uygulamas olarak bilinen davran rnek olarak incelediimizde, toplumsal anlamdaki deerlerin yzeyselletiini daha net grrz. Bir kii ya da olay karsnda hissedilen ac, gerek bir yas tutma srecinden ok, dijital platformlarda dikkat ekme ve gsteri yapma abasna dnmekte; anlam aray ise yerini “izlenim brakma” abasna brakmaktadr. te bu noktadan sonra artk anlam ve deerin nemsizletii bir evreye girilmektedir. Simlasyon iinde var olmay gerektiren admlar atlr fakat urunda yaam idame ettirilecek deerler artk yoktur. Dijital Nihilizm ite tam olarak dijital dnya iinde hilik ve tm anlamlarn yitirilmesi olarak grlebilir.Hiper bireysellik ve toplumsal zlmeNihilizm, toplumsal balarn zayflamasyla birlikte daha derin bir etki yaratr. Sosyal medyann oluturduu bu yeni yaam alan ile, bireylerin anlam araylarnda yaadklar tutarszlk ve iki yzllk sonunda bireyde koca bir hilik, ait olamama, deersizleme ve deersizletirme duygusu oluturur. Bu da hem sanalda ve hem de gerek hayatta idealsiz, hedefsiz ve inansz bireyler olumasna neden olur.Dijital nihilizmin yaratt hiper bireysellik, bireyleri yalnzca kendi karlarn ve ihtiyalarn merkeze alan bir yaam tarzna ynlendirmektedir. Bu bireysel kopu, bir yandan bireylerin topluma kar olan sorumluluk duygularn zayflatrken, dier yandan onlar her trl maniplasyona ak hale getirmektedir. Toplum olma bilincini yitiren bu bireyler, kolaylkla ekillendirilebilen ve smrye ak bir kitle haline dnr. Bu durum, sadece bireysel dzeyde deil, toplumsal yapnn btnnde de bir zlmeye yol amakta; sosyal dayanma, ortak deerler ve birlikte hareket etme kapasitesi ciddi anlamda zarar grmektedir. Dolaysyla, dijital nihilizmin etkilerini anlamak ve buna kar zmler gelitirmek hem bireysel hem de toplumsal varlmz koruma asndan hayati bir nem tamaktadr.
