07.02.2024 12:50Son Güncelleme: 07.02.2024 12:50 Bacaklarımızda 2 önemli damar hattı vardır. Bunlardan biri, kalbin pompaladığı temiz kanı, ayak parmak ucumuza dek taşıyan arterler (atar damarlar), diğeri de kirli kanı temizlenmek üzere kalp ve akciğerlere doğru taşıyan venler (toplardamarlar). Bacak venleri, bu görevlerini, yer çekiminin ters yönünde gerçekleştirmek zorunda olduklarından, içlerinde tek yönlü çalışan kapakçıklar barındırırlar. Bacak venlerinin içindeki kapakların bozulup geri kaçırmaları ‘kronik venöz hastalık -CVD’ denen bir damar hastalığını doğurur.Varisler yaşamsal riskler doğurabilirBu hastalık, başlangıç döneminde hiçbir belirti vermeyebilir. Ardından bacaklarda 0.5-3mm çapında, istenmeyen kılcal damarlar görülmeye başlar. Daha sonra, 3mm’den daha kalın, spagetti makarna görünüşlü ‘varisler’ kendini gösterir. Hastalık kötüleşme sürecini devam ettirdikçe, ayak bileklerinde şişliğin kendini göstermesi; kızarıklık-kahverengi-beyaz renk değişiklikleri; yaraların gelişimi ile ‘kronik venöz yetersizlik – CVI’ denilen ileri safhaya ulaşır. İster bu sürece ek olarak, isterse de bağımsız olarak gelişsin, bacak venlerinin içinde yüzeydeki veya derindeki bir vende pıhtı gelişimi var ise, ciddi yaşamsal riskleri doğurabilecek önemli bir sağlık sorunudur.Hastalığın 3 ana aşaması bulunurPeki bacaklarımızdaki ven hastalığının hangi aşamada olduğunu nasıl anlayabiliriz? Varisleri 3 aşamada kategorize edebiliriz. Hiçbir yakınma veya belirti yokken tesadüfen saptanan 1-3 mm çapında ince kılcal damarların varlığına başlangıç yani estetik aşama diyoruz. 3 mm’den kalın görünüşlü varisler tespit edildiğinde kalın damarlanma yani tıbbi aşama olarak değerlendiriyoruz. Ayak bileklerinde şişlik(ödem), ciltte renk değişiklikleri(egzama), alt bacakta iyileşmiş yara (ülser) izleri ve alt bacakta taze ve uzun süre geçmeyen yara izleri oluştuysa kronik venöz yetmezlik veya ileri aşama olarak tanımlıyoruz.Venöz yetmezliğin düzeyi tedavi şeklini belirlerVenöz hastalık-yetmezlik-varis, bir damar hastalığıdır. Uzman hekim tarafından adı konmalı, bacak ultrasonu (venöz doppler görüntüleme) ile kapak kaçağının hafif mi, orta mı, ileri düzeyde mi olduğu gösterilmeli, hasta ven çapları ölçülmelidir. Venöz yetmezlik ilerledikçe ven çapları da genişlemektedir. Doppler kontrolü ile ‘orta’ veya ‘ileri’ venöz yetmezlik saptanmış damarların kendiliğinden, ilaçla veya basınçlı çoraplarla tedavisi olası değildir. Bunlar, ancak hastalığın daha hafif ilerlemesine veya yakınmaların geçici olarak baskılanmasına katkıda bulunabilirler.Tedavi edilmezse yeni sorunlar doğabilirOrta ve ileri düzeyde sorun gösteren bir yüzeyel ven tedavi edilmediği takdirde, içinde pıhtı oluşumu, bacakta şişlik, renk değişikliği veya yara oluşum riski artacaktır. Her şeyden daha önemlisi, yüzeyel vendeki sorunun derin veni de hasta etmesinin yolu açılacaktır. Orta veya ileri düzeyde kapak kaçağı gösteren bir yüzeyel ven (GSV veya SSV)’in tedavisinde amaç, söz konusu bu venin ortadan kaldırılmasını ve yanında mevcut bulunan sağlıklı venlerin işi devralmasını sağlamaktır. Kapakların tamirinin yapılması veya genişlemiş damarların dışarıdan daraltılması gibi yöntemler, uluslararası saygın kurumlar (Örn. Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi-FDA, American Venous Forum, American College of Phlebology) tarafından desteklenmemekte, büyük hasta gruplarında kısa/uzun dönem sonuçları bilinmemekte, bu nedenle de önerilmemektedir.Yanlış veya eksik tedavinin kalıcı sonuçları olabilirOrta-ileri venöz yetersizlikli bir damarın klasik yöntemle vücuttan çıkartılması veya modern yöntemlerden biriyle bulunduğu yerde yakılarak devre dışında bırakılması sırasında, üst bölgelere tedavi yapılırken, ayak bileğine yakın 5 – 15cm’lik bölgede damara müdahale edilmemelidir. Zira bu düzeyde damarlara çok yakın komşuluk içinde olan birer sinir bulunmaktadır. Eğer bu tehlike bölgesine de aynı tedavi yapılacak olursa, komşu sinir zarar görebilir ve ayak hareketleri kalıcı olarak bozulabilir (‘düşük ayak’). Diğer yandan, yapılan çok sayıda bilimsel çalışma ve halen yürümekte olan çok uluslu-merkezli bir çalışmaya göre bacağın bileğe yakın kısımlarındaki venöz yetersizlikli damarların tedavisiz olarak bırakılması, hastalığın devamı, yakınmaların sürmesi veya hastalığın nüks etmesi risklerini taşımaktadır.
