DSÖ, 2021’de yayımladığı ‘Küresel Tütün Epidemisi Hakkındaki Yeni ve Yükselmekte Olan Ürünlere Dair’ başlıklı raporunda, elektronik sigaraların sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekmişti. Raporda, elektronik sigaraların tütün ürünleriyle benzer toksinler içerdiği ve akciğer sağlığını tehdit ettiği vurgulanmıştı.
DSÖ ‘SALGIN’ DEDİ
2024’te ise elektronik sigara ve vaping cihazlarına bağlı gelişen ‘Evali (e-cigarette or vaping product use-associated lung injury) Sendromu’nu salgın olarak tanımladı ve bu durumun toplum sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekti. DSÖ raporunda, elektronik sigara kullanımının solunum yetmezliği ve kalıcı akciğer hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği vurgulandı.
ÇOK ZARARLI
‘Evali Sendromu’ olarak adlandırılan, akut akciğer hasarıyla ilgili Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Seha Akduman, şunları söyledi: “Evali, elektronik sigara veya vaping cihazlarına bağlı gelişen akut akciğer hasarıdır. Bu durum, solunum yetmezliğine hatta ciddi solunum sıkıntılarına yol açabilir. Bugüne kadar çok sık gündeme gelmese de 2024’te DSÖ tarafından bir salgın olarak tanımlandı ve dikkatle ele alınması gereken bir sorun olarak öne çıktı.”
AKCİĞERDE KALICI HASAR
Evali Sendromu’nun gençler arasında yaygınlaşan elektronik sigara kullanımının tehlikelerini gözler önüne serdiğini belirten Uzm. Dr. Akduman, şöyle dedi: “Evali Sendromu’nda, diğer akut akciğer hasarlarında olduğu gibi hastalar, ‘fibrozis’ denilen akciğer sertleşmesine eğilim gösterebiliyor. İyileşme sonrasında bile akciğerlerde kalıcı hasarlar oluşabiliyor.” Elektronik sigaraların daha az zararlı olarak lanse edilmesinin yanlış bir algı oluşturduğunu belirten Uzm. Dr. Akduman, şunları söyledi: “Elektronik sigara daha az zararlı olarak tanıtılsa da benzer toksinler içerir. Su buharında çözünebilen ağır metallerin akciğerlere daha fazla zarar verme potansiyeline sahip olduğu düşünülmektedir.”
GENÇLERDE GÖRÜLME SIKLIĞI ARTIYOR
ELEKTRONIK sigara kullanımının uzun vadeli etkilerine de değinen Uzm. Dr. Akduman, şu uyarılarda bulundu: “Elektronik sigara kullanımına bağlı gelişen Evali Sendromu, akciğerlerde kalıcı hasarlara neden olabiliyor. Elektronik sigara ilk kez 2003’te ruhsatlandırılmış, Evali ise 2019 yılında tanımlanmıştır. Bu hastalığın görülme sıklığı her yıl artış göstermektedir ve bu durum gençler arasında daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Elektronik sigara masum değildir; aksine bazı toksinlerin zarar verme potansiyeli daha yüksektir.”
ELEKTRONİK SİGARA GEÇMİŞİ ÖNEMLİ
EVALI’nin teşhisinde hastanın elektronik sigara kullanım geçmişinin incelenmesinin çok önemli olduğunu belirten Uzm. Dr. Akduman, “Evali tedavisinde solunum yetmezliği için destekleyici yöntemler kullanılır. Evali’de inflamasyonu baskılamak için ilaç tedavilerine başvurulur. Bunun yanı sıra diğer solunum yetmezliği tedavi yöntemleri de uygulanmaktadır” dedi.
KOVİD-19 VE İNFLUENZA’YA BENZİYOR
UZM. Dr. Akduman, Evali’nin belirtilerinin Kovid-19 ve influenza gibi hastalıklarla karıştırılabileceğini ifade ederek, “Evali hastalarında Kovid-19 ve influenzadakine benzer buzlu cam görüntüleri görülebilir. Tanı koyarken viral enfeksiyonların dışlanması kritik önem taşır. PCR testleri veya diğer yöntemlerle viral ya da bakteriyel enfeksiyon olmadığı tespit edilmeli” dedi.
