Enerji ve yeni koridorlar: Türkiye-Suriye ilişkilerinde yeni bir dönem mi başlıyor? – Yazarlar – Faik Tanrıkulu

Ortadou’da yllardr sren atmalar ve istikrarszlk, zellikle Suriye’de derin bir ykma neden oldu. Ancak, bu ykmn ardndan, blge lkelerinin ortak bir hedefe odaklanarak, yeni bir Suriye’nin inas iin harekete gemesi gereklilii ortaya kyor. Bu srete, Trkiye hem corafi konumu hem de tarihi balar sayesinde yeniden ina srecinde nemli bir liderlik rol stlenebilir. Suriye’nin yeniden yaplanmasnda, ticaretten enerjiye, brokrasiden askeri gvenlie kadar birok alanda Trkiye’nin etkin olaca artk net bir ekilde grlyor.Suriye’nin yeniden inas srecinde enerji sektr, blgenin geleceini ekillendirecek en nemli balklardan biri olarak ne kyor. Katar, 25,4 trilyon metrekplk doal gaz rezerviyle, dnya toplam gaz rezervlerinin %14’ne sahip ve bu zelliiyle dnyann nc byk doal gaz rezervine sahip lkesi konumunda. Kk yzlmne ramen, Katar, Rusya ve ran’n ardndan yaklak 25 trilyon metrekplk doal gaz rezerviyle enerji piyasasnda nemli bir aktr olarak ne kyor. Enerji Bakan Bayraktar’n konuya dair yapt aklama, bu hattn blgesel ve kresel enerji dengeleri iin tad nemi vurguluyor:”Btnln salam, istikrarna kavumu bir Suriye iin niye olmasn. Olaanst bir frsat olabilir. Olursa o hattn gvenli olmas lazm.”Bu balamda, Katar’dan Trkiye’ye uzanmas planlanan doal gaz boru hatt, yalnzca Trkiye iin deil, Avrupa’nn enerji gvenlii iin de stratejik bir neme sahip. Hatrlanaca zere, bu doal gaz boru hatt projesi, 2009 ylnda Esed ynetimi tarafndan engellenerek rafa kaldrlmt. 10 milyar dolarlk bir maliyetle 1500 kilometrelik uzunlua sahip olmas planlanan ve Suriye zerinden geecek bu boru hatt, Avrupa’ya satlan Rus gazna alternatif bir enerji kayna sunacak.Dier taraftan, Trkiye ile Suriye arasndaki yeniden ina sreci, ticaret ve lojistiin omurgasn oluturan demiryolu ve karayolu balantlaryla blgesel kalknmaya yeni bir ivme kazandrabilir. Trkiye’nin Gaziantep, anlurfa ve Hatay gibi ehirlerinden balayan karayolu alar, Suriye’nin Halep, am ve Tartus gibi merkezlerine balanarak ticaretin hzlanmasn salayacak. Trkiye’nin kara yolu yatrmlar, 331 kilometrelik otoyol inasn kapsyor. Bu projeler, lojistik maliyetleri %20-30 orannda drme potansiyeline sahip.Kalknma Yolu projesiyle, blgedeki ekonomik toparlanma iin yaklak 1500 kilometre uzunluunda bir ticaret hatt oluturulmas planlanyor. Bu hat, sadece Suriye’nin inaat malzemeleri, enerji ve gda ihtiyalarn karlamada deil, ayn zamanda insani yardm operasyonlarnda da etkili olacaktr. rnein, Mersin ve skenderun limanlarndan tanacak mallarn Akdeniz limanlarna ve am’a ulatrlmas iin bu yollar kritik rol oynayacaktr.Trkiye ile Suriye arasndaki mevcut demiryolu hatlarnn toplam uzunluu kilometre baznda 750 km’ye ulayor. Bu hatlarn modernizasyonu ve yeni hatlarn eklenmesiyle, yk tama kapasitesinin iki katna karlmas hedefleniyor. Demiryolu zerinden tanacak mallarn maliyeti, kara yollarna kyasla %50 daha ucuz. rnein, skenderun Liman’ndan Halep ve am’a uzanacak bir demiryolu hatt, 1 tonluk ykn tanma maliyetini kilometre bana 0,02 dolar seviyesine drebilir.Ayrca, Dou Akdeniz’deki doal gaz rezervleri ve deniz yetki alanlar zerindeki hak talepleri, Trkiye ve Suriye’nin i birlii yapabilecei yeni bir zemin sunuyor. Dou Akdeniz, enerji kaynaklar asndan dnya siyasetinin en kritik blgelerinden biri haline geldi. Blgede yaklak 3,5 trilyon metrekp doal gaz rezervi olduu tahmin ediliyor. Bu rezervler, hem ekonomik kalknma hem de enerji gvenlii asndan blge lkeleri iin stratejik bir neme sahip. Trkiye’nin Libya ile yapt deniz yetki alan anlamas, Dou Akdeniz’deki dengeleri deitirmi ve benzer bir anlamann Suriye ile yaplmas, Trkiye’nin deniz yetki alanlarn geniletme hedefinde nemli bir adm olacak.Suriye’nin Akdeniz’e olan kylar, Tartus ve Lazkiye gibi nemli limanlar barndryor. Trkiye’nin bu blgelerle entegre bir enerji politikas gelitirmesi, her iki lke iin de ekonomik ve stratejik frsatlar oluturma potansiyeli tayor.