David Cameron’n mektubunun ardndan aklama yapan hkmet szcs, skoya ve ngiltere bylesine alkantl dnemlerde dnya sahnesinde tutarl olmak zorunda derken skoya’nn da ngiltere gibi srail’in Gazze’deki katliamlarn grmezden gelmek zorunda olduunu ima ediyor.
Mart 2023’te skoya’nn ilk Mslman babakan sfatyla greve balayan Hamza Yusuf’un Dubai’deki klim Zirvesi’nde (COP28) Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan’la gerekletirdii grme, geen hafta ngiltere ile skoya arasnda ciddi bir krize neden oldu. 2016’da babakanlk grevinden istifa ettikten sonra geen ay srpriz ekilde Babakan Rishi Sunak tarafndan Dileri Bakan olarak atanan David Cameron, Yusuf-Erdoan grmesiyle ilgili 10 Aralk’ta Yusuf’un partisi olan sko Ulusal Partisi D likiler Sekreteri Angus Robertson’a bir protesto mektubu gnderdi.Cameron, lke kamuoyunda geni yank uyandran mektubunda Yusuf’un ngiltere ile skoya arasndaki protokole aykr hareket ederek Dileri Bakanlndan bir yetkili olmadan hibir devlet ve/ya hkmet bakan ile gremeyeceini hatrlatt. Cameron ayrca bu durumun devam etmesi durumunda ngiltere’nin sko yetkililere sunduu yabanc devlet temsilcileriyle grme ayarlanmas imtiyazna son verilecei uyarsnda bulundu. Yani skoya’nn uluslararas toplum nezdindeki temsilinin ve grnrlnn kstlanacan ima etti. Yusuf’un austos aynda zlanda Babakan Katrin Jakobsdottir ile grtkten sonra Cameron’n halefi James Cleverly tarafndan da uyarld dikkate alnrsa bu mektup, Yusuf asndan ikinci ikaz anlamna geliyor.Arka plandaki sebepMerkezi hkmet namna Dileri Bakan Lord Cameron’n skoya Babakan Yusuf’un genel olarak greve balad Mart 2023’ten beri sergiledii tavra ve zel olarak 1 Aralk’ta Dubai’de yapt grmeye tepki gstermesinin arka plannda temel sebep var. Bunlardan ilki ve en nemlisi, ngiltere ile skoya arasndaki protokoln ihlal edildii iddiasyla ilgili. Buna gre Cameron, mektubunda ilgili protokole aykr hareket edildiini ne srm ve Dubai’deki sko heyetinin yannda bir ngiliz Dileri yetkilisi bulunduu halde bu kiinin grmeye dair yeterli lde bilgilendirilmediini iddia etmi.Cameron’n mektubunda belirttii hususlara dair detayl bir deerlendirme yapmadan evvel skoya’nn ngiltere, Galler ve Kuzey rlanda ile birlikte Birleik Krallk’ oluturan drt lkeden biri olduunu hatrlamak gerekiyor. 1998’de Birleik Krallk Parlamentosu tarafndan onaylanan ve skoya’ya yaplan yetki devrinin snrlarn belirleyen yasaya gre skoya, i ilerinde bamszken d ilerinde ise tamamen Londra’ya baldr. Bu nedenle skoya’nn d politikaya dair meselelerde ngiltere’yi takip etmesi bekleniyor.Bunun yan sra skoya’daki hkmetler, tpk Galler ve Kuzey rlanda’daki hkmetler gibi uluslararas temaslarda bulunabiliyor. Ancak bu temaslarda merkezi hkmetin grevlendirdii bir yetkilinin bulunmas gerekiyor. Cameron da protokol ihlali derken bu durumu kastediyor. Meseleye bu adan bakldnda Cameron’n iddia ettii gibi Yusuf’un heyeti, grmeyle ilgili ngiliz Dileri yetkilisine bilgi vermediyse ilgili protokol ihlal etmi oluyorlar. Bu varsaymla Cameron, ilgili mektupla skoya’nn hala ngiltere’nin paras olduunu ve d ilikilerde otonom hareket edemeyeceini hatrlatyor.Protokol hatas yokte yandan Yusuf’un szcs Cameron’n bu iddialarn boa kartan kar aklama yapt ve ngiliz Dileri yetkilisine bilgi verdiklerini ve kendisini toplantya davet ettiklerini syledi. Szc, bununla birlikte heyetteki ngiliz yetkilinin Erdoan’la grme yaplrken baka bir yerde olduunu ve bu yetkilinin zirvedeki birka toplantya ge kaldn belirtti. Buna gre Cameron’n iddialarnn aksine Erdoan-Yusuf grmesinde sko heyetin herhangi bir protokol hatas yok.lkiyle paralel olarak ikincisi Londra ynetimi, bu mektupla esasen skoya’nn dier d politika meselelerinde olduu gibi srail-Filistin atmasnda da Londra’nn belirledii politikalara uyumlu hareket etmesi gerektiini hatrlatmak istemi. Bu noktada nemli bir hususu hatrlatmak gerekir ki ngiltere, srail’in Hamas’a kar kendi savunma hakk olduu tezini savunduu iin Gazze’deki katliamlara ses karmyor. Dahas Babakan Sunak, srail’in Gazze’ye ynelik saldrlar baladktan hemen sonra Tel Aviv’e bir ziyarette bulundu ve ngiltere’nin srail’in yannda olduunu vurgulad. Dolaysyla ngiltere, nasl 1917’de Balfour Deklarasyonu ile Ortadou’nun kalbinde suni bir devletin (srail) olumasna nclk ettiyse bugn de ayn devletin katliamlarna gz yumuyor.skoya’daki yerel ynetim adna Babakan Yusuf ise srail’in Gazze’ye ynelik saldrlarna dair Londra’dan tamamen farkl bir politika izliyor. yle ki ei Filistinli olan Yusuf, srail’in Gazze’deki katliamlarna yksek sesle kar kyor ve srail’in Gazze’de sivilleri hedef aldn dile getirmekten geri durmuyor. Yusuf, ayrca skoya’nn Gazzeli madur Filistinlileri mlteci olarak kabul etmeye hazr olduunu sylyor ve srail’e atekes arlar yapyor. te bu “aykr” yorumlar, srail’in dezenformasyon eksenli argmanlarna ters dt iin hem srail’i hem de srail destekisi ngiltere’yi rahatsz ediyor. Nitekim Cameron’n mektubunun ardndan aklama yapan hkmet szcs, “skoya ve ngiltere bylesine alkantl dnemlerde dnya sahnesinde tutarl olmak zorunda” derken skoya’nn da ngiltere gibi srail’in Gazze’deki katliamlarn grmezden gelmek zorunda olduunu ima ediyor.Muhalif cephe gleniyorBurada yle bir soru akla geliyor: Londra ynetimi, Yusuf’un srail kart aklamalarnn sahada somut bir karlnn olmadn bildii halde bu konuya neden nem veriyor? Bunun tek bir cevab var. Yusuf’un Gazze’deki katliamlar nedeniyle srail’i eletirmesi ve konuya dair gerekleri dile getirmesi, srail’in uluslararas toplum nezdinde sahip olduu sylem stnlne zarar veriyor ve srail’e kar her geen gn byyen muhalif cephenin glenmesine olanak salyor. Bu da doal olarak srail’i ve srail destekisi ngiltere’yi rahatsz ediyor. Ayrca Yusuf’un srail’in katliamlarnn devam ettii srete grt kiinin Gazze’deki katliamlara kar uluslararas toplumu harekete geirmeye alan Erdoan gibi etkili bir isim olmas, bu rahatszln artmasna sebep oluyor. Dier bir deyile Gazze’deki katliamlarn glgesinde Yusuf’un Dubai’de grt kii, Erdoan gibi srail zulmne yksek sesle kar kan birisi deil de bu konuda gayet snk bir isim olsayd Londra’da bu kadar yank uyandrmazd.nc olarak nemli bir hatrlatmada bulunmak gerekir ki Cameron, 2010-2016 arasnda ngiltere’de babakanlk yapm nemli ve deneyimli bir siyaseti. Cameron, bu sre zarfnda iki nemli krizle kar karya kald. Bunlardan ilki, 2014’te gerekleen skoya’nn bamszl referandumuydu ki bu referandumda skolarn yzde 44,7’si Birleik Krallk’tan ayrlma ve kalan yzde 55,3′ Birleik Krallk’ta kalmaktan yana oy kulland iin skoya bamsz bir devlet olamad. Bylece Cameron bu krizi bertaraf etmi oldu.Cameron’n ikinci kriziyse 2016’daki mehur Avrupa Birlii (AB) referandumuydu. 2015’teki genel seim srecinde Cameron, bir seim vaadi olarak AB yeliinin devam edip etmemesi iin referandum sz vermiti. Nitekim Cameron liderliindeki Muhafazakarlar seimi kazand ve Haziran 2016’da referandum gerekleti. Ancak Cameron, referandum srecinde AB’de kalma ynnde kampanya yrtt halde srpriz bir sonu kt ve Birleik Krallk vatandalarnn yzde 51,8’i AB’den ayrlma ynnde oy kulland. Bylece Birleik Krallk’n AB’den ayrlk (Brexit) sreci balad.AB referandumu sonucunu bir siyasi baarszlk olarak alglayan Cameron, bunun zerine Muhafazakar Parti liderliinden ve babakanlktan istifa etti. Bu sayede Brexit srecinin ar ykn kendisinden sonra gelecek kiinin zerine ykt. Aradan yedi yl getikten sonra Cameron, srpriz ekilde geen ay Babakan Sunak tarafndan dileri bakan olarak atand ve aktif siyasete geri dnd. imdi meseleyi bu adan deerlendirirsek Lord Cameron’n Hamza Yusuf kyla kamuoyuna “Siyasete geri dndm ve bundan sonra siyasete arlm koyacam” mesajn vermek istediini syleyebiliriz.Aba altndan sopa Son olarak Cameron, mektubunda Erdoan’la yaplan grmeye referansla bu tr protokol ihlallerinin devam etmesi halinde sko yetkililere sunulan yabanc devlet temsilcileriyle grmelerin ayarlanmas ve lojistik destek sunulmas imtiyazlarna son verileceini vurgulam. Cameron, mektubunda ayrca “kk elilikler” eklinde tanmlad SNP’nin yurtdndaki ofislerinden de rahatsz duyduunu belirtmi ve bir nceki konuya balayarak protokol ihlallerinin devam etmesi durumunda bu ofisleri kapatma tehdidinde bulunmu. Yani skolara tam manasyla aba altndan sopa gstermi.Londra’nn yukarda deinilen baskc ve tehditkr sylemlerle skoya zerinde bask oluturmaya almas, sko toplumunu rahatsz eder ve bamszlk yanls skolarn yeni referandum taleplerine alan aar. Bu nedenle siyasi hayat srekli “evet-hayr” arasnda gidip gelen Cameron, skoya konusunda rasyonel hareket etmezse bu meseleden tr siyasi kariyerinde almas ok daha zor yeni bir krizle kar karya kalabilir.[email protected]
