Erdoğan-Trump ilişkileri, tarihsel kronolojisi: FETÖ, S-400 krizi, NATO… Kim dost, kim düşman
Geçtiğimiz günlerde “Erdoğan benim dostum” şeklinde Suriye’ye ilişkin Türkiye’ye övgü dolu açıklamalarda bulunan Trump, stratejik çıkarlar ve politik farklılıklar nedeniyle gerilimlerle dolu ilişkilerini hatırlattı. İşte Erdoğan-Trump ilişkileri 1. PYD/YPG Gerilimi ve Suriye Politikası (2017-2019) •9 Mayıs 2017: ABD, PYD/YPG’ye silah desteği vereceğini açıkladı. Türkiye’den sert tepki geldi. •20 Ocak 2018: Türkiye, Zeytin Dalı Harekâtı’nı başlatarak Afrin’e operasyon düzenledi. ABD ile gerilim tırmandı. •9 Ekim 2019: Türkiye, Barış Pınarı Harekâtı’nı başlattı. Trump, ekonomik yaptırım tehdidinde bulundu ancak daha sonra uzlaşı sağlandı.
2. FETÖ ve Rahip Brunson Krizi (2018) •25 Temmuz 2018: ABD’li Rahip Andrew Brunson, İzmir’de “terör örgütleriyle iş birliği” iddiasıyla tutuklandı. •10 Ağustos 2018: Trump, Brunson’ın serbest bırakılmaması nedeniyle Türkiye’ye çelik ve alüminyum vergilerini artırdı. Türk Lirası, dolar karşısında büyük değer kaybetti. •12 Ekim 2018: Rahip Brunson, mahkeme kararıyla serbest bırakılarak ABD’ye döndü. Bu gelişme sonrası gerilim azaldı.
3. S-400 Krizi (2019) •12 Temmuz 2019: Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi teslim almaya başladı. •17 Temmuz 2019: ABD, Türkiye’yi F-35 programından resmen çıkardı. •26 Kasım 2019: Trump, Erdoğan ile telefon görüşmesinde yaptırımları gündeme getirdi, ancak sert önlemleri uygulamaktan kaçındı.
4. Kudüs ve İsrail Politikası (2017-2019) •6 Aralık 2017: Trump, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığını açıkladı. Erdoğan, bu kararı “İslam dünyasına saldırı” olarak nitelendirdi. •13 Aralık 2017: Erdoğan, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın İstanbul’daki zirvesinde Trump’ın Kudüs kararına karşı sert bir açıklama yaptı.
5. Barış Pınarı Operasyonu ve Trump’ın Mektubu (2019) •9 Ekim 2019: Türkiye, Suriye’nin kuzeyine yönelik Barış Pınarı Harekâtı’nı başlattı. •13 Ekim 2019: Trump, Türkiye’ye ekonomik yaptırım tehdidinde bulundu. •9 Ekim 2019: Trump, Erdoğan’a tartışmalı bir mektup göndererek “Aptal olma, sert adam olma” ifadelerini kullandı. Erdoğan mektubu reddetti ve iade etti.
6. Çalkantılı Ekonomik ve Ticari İlişkiler Erdoğan ve Trump, ikili ticaret hacmini 100 milyar dolara çıkarma hedefi belirledi. Ancak siyasi krizler bu hedeflerin önünde engel oluşturdu. ABD’nin Türkiye’ye yönelik çelik ve alüminyum ithalatında ek vergiler getirmesi, ekonomik gerilimleri artırdı.
7. NATO Zirveleri ve İkili Görüşmeler (2018-2020) •11 Temmuz 2018: NATO Zirvesi’nde iki lider bir araya gelerek, ilişkilerdeki gerilimleri azaltma çabası gösterdi. •4 Aralık 2019: Londra’daki NATO Zirvesi’nde Erdoğan ve Trump, S-400 ve Suriye operasyonlarıyla ilgili yüz yüze görüştü.