İran ve ABD arasında 1979 yılından bu yana ABD’li öğrencilerin İran Büyükelçiliği’nce rehin tutulması, Şah rejiminin sona ermesiyle Şah’ın ABD’ye kaçması, İran’ın sahip olduğu nükleer silah iddiaları gibi bir dizi olumsuz gelişme meydana geldi.
ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlar, petrol ve enerji sektörlerini, finansal kuruluşları ve birçok sektörü kapsayan kapsamlı ekonomik ambargoları içerdi.
İran, bölgede ABD karşıtı bir politika izlerken ABD, İran’ı “Orta Doğu’daki en büyük tehdit” olarak tanımlamaya başladı.
İran Dini Lideri Ali Hamaney (AA)
İki ülke ilişkileri eski Başkan Barack Obama döneminde imzalanan ve yalnızca iki buçuk yıl yürürlükte kalan nükleer anlaşma dışında hep gergin devam etti.
‘KAPSAMLI ORTAK EYLEM PLANI’
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 2015’te imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı adı verilen nükleer anlaşma, İran’ın nükleer faaliyetlerini kısıtlaması karşılığında ekonomik yaptırımların kaldırılmasını içerdi.
İran Nükleer Tesisi (AFP)
Uzun yıllar sonra Tahran-Washington arasında düşmanlıkları kaldırma anlamı da taşıyan anlaşma, İran ile Batı arasında bir yakınlaşma umutlarını yeşertse de 2018’de dönemin ABD Başkanı Donald Trump, ülkesini anlaşmadan çekti ve İran’a yönelik yaptırımları yeniden başlattı.
JOE BIDEN DÖNEMİNDE DE GERGİNLİKLER SÜRDÜ
Mevcut ABD Başkanı Joe Biden yönetimi ile birlikte anlaşmaya geri dönme ihtimali yeniden gündeme geldi ancak böyle bir adım atılmadı.
Bugün itibarıyla, ABD ve İran arasında diplomatik ilişkiler hala askıya alınmış durumda ve iki ülke bölgede birçok meseleden dolayı sık sık karşı karşıya gelmeye devam ediyor.
ABD Başkanı Joe Biden (AFP)
ABD’nin özellikle İsrail’in bölgedeki saldırganlığına rağmen verdiği koşulsuz destek ve İran’ın bölgedeki etkisini genişletme çabaları gibi meseleler gerilimin bugün de sürmesine yol açıyor.
İRAN’DAKİ ABD ELÇİLİĞİ “CASUSLUK YUVASI” MÜZESİ
İran’da elçilik baskını bugün de hala güçlü bir sembol olarak varlığını sürdürüyor. “Casusluk Yuvası” olarak adlandırılan bir müze haline getirilen Tahran’daki eski ABD Büyükelçiliği binasında sergilenen belgeler ve duvar resimleri, ABD karşıtı propaganda amaçlı kullanılmaya devam ediyor.
İran ABD Büyükelçiliği (AFP)
İRAN VE ABD BARIŞIYOR MU?
İki ülke arasındaki ilişkilerin seyri bugüne kadar gergin geçse de ABD’de seçimi kazanan Donald Trump’ın ikinci döneminde ilişkinin seyrinin pozitife evrileceği sinyali verildi. İngiltere merkezli The Economist, Trump’ın ikinci döneminde İran’ın dini lideri Ali Hamaney ile görüşebileceğini öne sürdü.
The Economist Ali Hamaney ve Donald Trump’ın 2025 yılında görüşebileceğine ilişkin bir makale yayınladı
“Ali Hamaney ve Donald Trump bir araya gelecek mi?” başlıklı makalesinde The Economist, “Donald Trump’ın 2017 yılında en çok arzuladığı siyasi görüntünün Kuzey Kore’nin lideri Kim Jong Un ile sahnelediği gibi Hamaney ile bir fotoğraf fırsatı olduğunu” yazdı.
ABD Başkanı Donald Trump ve Kuzey Kore Devlet Başkanı Kim Jong Un (AFP)
“İLİŞKİLER YENİDEN BAŞLAYABİLİR”
Analizde “Hamaney, Bay Trump’a iltifat edip onu Tahran’da ağırlasaydı çok fazla acıdan kurtulmuş olabilirdi. İran’ın para birimi yükselebilirdi; ekonomisi yaptırımlardan uzak bir şekilde gelişebilirdi.” ifadeleri yer aldı.
İran Dini Lideri Ali Hamaney (AA)
The Economist’e göre İran Devlet Başkanı Mesud Pezeşkiyan, İsrail ile ateşkes ve gerginliğin azaltılmasından bahsetti, Hamaney, Amerika ile dost olmaya hazır olduğunun sinyalini verdi. İran, bölgesel vekillerine olan bağımlılığını ise gevşetiyor. İngiliz dergisi, İran’daki bu gelişmelerin ABD ile ilişkilerin yeniden başlayabileceği yönünde değerlendirdi.
“HAMANEY VE TRUMP 2025’TE AYNI KAREDE”
Trump’ın ise 5 Kasım’da oy kullanırken, “İran nükleer silah arayışından vazgeçerse, çok başarılı bir ülke olmalarını isterim” sözlerine yer verildi.
Analizde Trump’ın ikinci döneminde 2025 yılında beraber bir karede görüntü verebileceğinin tek şartı “Hamaney’in bu fotoğraf fırsatını hazmedebilecek olup olmadığı” şeklinde ifade edildi.
