Eski adyla Sivil Savunma Genel Mdrlnde 1996 ylnda almaya balayan 50 yandaki Koak, arama kurtarma teknisyeni olarak birok zorlu afette 28 yldr byk zveriyle grev alyor.Bu srete Marmara ve Kahramanmara depremleri gibi byk ykma neden felaketlerde de can kurtarma mcadelesine katlan Koak, 24 yl arayla meydana gelen bu iki felaketteki tanklklarn anlatarak, arama kurtarma almalarnda kullanlan yeni teknolojileri ve afet ynetimindeki gelimeleri deerlendirdi.AA muhabirine aklamada bulunan Koak, 17 Austos gecesi byk bir sesle uyandklarn, depremin gemesinin ardndan Kkekmece’de yaadklar evden kz kardeiyle dar ktklarn anlatt.Depremde hem afetzede hem de mdahaleci olmann farkl bir duygu olduunu dile getiren Koak, bulunduu blgede birka binann ykld bilgisini alnca kurtarma almalarna katldn anmsatt.Koak, saat 06.00 civarnda Arama ve Kurtarma Birliinin merkezinin bulunduu Avclar Firuzky’e otostop ekerek ulatn, 4 gn Avclar ve Kkekmece’de grev yaptn kaydetti.- “AFET KONUSUNDA BLN YOKTU AMA NSANLAR ABUK ORGANZE OLABLYORDU”
Daha sonra Kocaeli’ye getiklerini ve depremin merkez ssnde 40 gn altklarn belirten Koak, “O dnemdeki en byk eksiklik, afetler konusunda toplumsal bilin bu kadar deildi. Fakat mikro sosyolojik ilikiler, toplumun birbiriyle olan ilikileri ok daha yaknd. nsanlar ok daha abuk organize olabiliyordu ama bilgi yoktu. u anda bilgi var ama insanlar birbirine biraz uzak durabiliyor. Vatandalar, afetzede yaknlarn organize ederek daha ok almalar yrttk. Saymz azd, teknoloji, iletiim, koordinasyon bu kadar gelimemiti. Tabii bunun byk bir eksiklii vard. Daha nce lkemiz birok afet yaamt ama askeri gcn srekli el altnda olmasndan sivil organizasyon daha azd.” deerlendirmesinde bulundu.Koak, Kahramanmara depremini haber aldktan sonra organize olarak blgeye gittiklerini anlatarak, “Bir arkadamzn ok gzel bir tabiri var. ‘Er Ryan’ kurtarmak’ gibi her yerin ykk olduu bir yerde durmak. Enkazdan insanlar kayor. Siz ieriye kamaya alyorsunuz. Hayat kurtarmaya alyorsunuz. Bu ok farkl bir ey.” dedi.- “TOPLUMUN GENELNDE AFET KLTR OLUMAYA BALADI”
17 Austos depremindeki bilgi birikimleriyle u ankinin ok farkl olduunu dile getiren Koak, yle devam etti:”Trkiye’de bu deerlendirmeyi yaparken iki eye bakmak lazm. Bir yasal duruma, iki toplumun ne durumda olduuna. Daha nce lkemizdeki mevzuatlarda baz farkllklara gidildi. Belediyeler kanununda 53’nc maddede bir deiiklie gidilerek belediyelerde bu zorunlu hale getirildi. Yine ayn ekilde 6331 sayl yasa ile afet acil durumlarla ilgili hazrlklar zorunlu hale getirildi. Bir taraftan toplumsal bilinlenme artt. Kamu kurulular, sivil toplum rgtleri, Trkiye’de faaliyet gsteren ok byk irketler, ekiplerini kurmaya baladlar. Toplumun genelinde bir afet kltr olumaya balad. Dolaysyla mdahaleciler bakmndan biraz daha bilinli olundu. Akreditasyon sreleri yapld, snavlar yaplyor. Belli standartlar konuldu. Bunu herkes, her isteyen yapamyor. Bu standartlar doal olarak bir baary da getiriyor. Herkesin ortak dil kullanmasn salyor.”Her iki depremi etkisi bakmndan karlatran Koak, “6 ubat depremi ok geni bir corafyayd. Marmara Depremi’ni konuurken Kocaeli ve Avclar merkezli diyoruz. Fakat 6 ubat depremi, btn corafyaya neredeyse eit yaylmt. skenderun’da da Hatay’da da ok byk ykm vard, Antep tarafnda da vard. Marmara Depremi evet bir blge depremiydi ama ykm saysyla 6 ubat’taki ykm says bir deildi. Dolaysyla ok daha byk etkisi vard.” diye konutu.- “AFETN NCESNDE HAZIRLIKLAR KISMINDA OK GL BAKI AILARI SALANDI”
Kemal Koak, bu srete arama kurtarma ekiplerinin Birlemi Milletlerin (BM) koordinasyonunda kurulan Uluslararas Arama Kurtarma Danma Grubu (INSARAG) tarafndan bir standarda kavutuunu belirterek, unlar kaydetti:”Trkiye bakmndan u oldu. Daha ncesinde afetlere bak as ‘Afet olsun, birileri gitsin birilerini kurtarsn.’ Ama imdi artk modern afet ynetim sistemi ierisinde risk ynetimi, zarar azaltma, mdahale ve daha sonrasnda iyiletirme safhalarnn tamamna yaylan bir bilgi oldu. Eskiden sadece kriz ynetimini dnyorduk. Deprem veya bir afet olacak devlet gidip kurtaracak, sonrasnda da geici barnma merkezlerini yapacak. imdi ise diyoruz ki ‘Bu antay byle koyarsak devrildiinde ne zarar olur, etki analizi ne kadar olur?’ gibi afetin ncesinde de hazrlklar ksmnda ok gl bak alar saland.”Afetlere hazrln toplumun tm kesimlerini ilgilendirdiinin altn izen Koak, “Eskiden bu sadece devletin, merkezi hkmetin alm olduu kararlar, yasalard. imdi ise niversitelerde birok yerde afet acil durum blmleri kuruldu. irketler, birey, aile, toplumu oluturan tm kesimler bunun iine biraz daha girdi. Bu da bizim ykmz hafifletti. nk gittiimiz blgede ayn dili konuabilmek, bizim neye ihtiyacmz olduunu anlayp veya mdahale etmemesi gerektiini bilmi olmas bile bizim iin ok nemli.” ifadelerini kulland.Koak, depremlerde arama kurtarma almalarnda en sk yaadklar sorunun bilgi kirlilii olduuna iaret ederek, 6 ubat depreminde skenderun’da grev yaptn, ayn ihbarn farkl kanallardan yzlerce geldiini ve bu durumun ekiplerin almasn engellediini syledi.- “ZELLKLE ARAMA VE LOJSTK YNNDE OK GELMELER OLDU”
Arama kurtarmada bilgi ve teknolojilerin btn dnyada olduu gibi Trkiye’de de hzla yayldna, zellikle arama sistemlerinde ok yeni teknolojilerin olduuna dikkati eken Koak, “Grntleme cihazlar, hem termaller hem arama kameralar, dinleme cihazlar, dronlar, birok ekipmanda ok ciddi deiimler ve geliimler oldu. Eskiden kullandmz hidrolik kesici ayrclar 10-15 ton kaldrrken, imdi 45-50 tona kadar kabiliyor. ok daha kk nitelerle bunu karlayabiliyorsunuz. Bu anlamda bize ok byk destei oldu.” diye konutu.Kemal Koak, arama kurtarma asndan en nemli eyin gvenlik ve zaman olduunu vurgulayarak, szlerini yle srdrd:”Kurtarma srenizi belirleyen ey -ki uluslararas ekipler 8 ila 12 saat arasnda tam bir arama kurtarma yaparken birok istatistik var bu 6 ubat’la ilgili bizim kurtarma sremiz 4 ila 6 saat ayn durumda olan bir kazazede iin- bu teknolojik gelimeler, zellikle iletiim konusunda. nk haberleme yoksa hibir ey yok. Burada alyorsunuz ama kimsenin haberi yoksa ok faydas olmuyor. Bu iletiimi ok glendirme ynnde katklar oldu. zellikle arama ve lojistik ynnde de ok gelimeler oldu. nk oraya insanlar gnderiyorsunuz. Bir kurtarma ekibi 8, 10, 15, 20 gn alyor, bunun bir lojistii lazm. Bu alanda da ok byk geliimler oldu ve daha komplike bir halde baar salanyor.”Dnyada her kurtarlan 100 kiinin 75-80’ini oradaki yaayanlarn kurtardn, profesyonel ekiplerin kurtarma orannn ise 15 ila 20 olduunu aktaran Koak, afete hazrlkta blgede yaayan insanlarn bilgilerinin artrlmasnn ve gerekirse kk ekipmanlar da verilerek bu srece hazrlanmasnn nemini vurgulad.- “TEMEL AFET ACL DURUM BLGLERN HERKESN ALMASI LAZIM”
Koak, beklenen stanbul depremine ilikin AFAD bata olmak zere Trkiye Afet Mdahale Plan kapsamnda oluturulan hizmet gruplarnn topyekun bir hazrlk ierisinde olduunu belirtti.Buna ynelik byk ve kk gerek masaba gerek uluslararas tatbikatlar gerekletirdiklerini anlatan Koak, bunun tamamn ngrp tek tek her eyi planlamann mmkn olmadn fakat bata AFAD olmak zere ilgili tm kamu kurum kurulular, STK’ler ve dier organizasyonlarn ne yapacann belirlendiini syledi.Afetlerde baarnn ve afetlere kar direnli ehir oluturmann birinci ayann bireylerin bilgili olmasndan getiini ifade eden Koak, szlerini yle tamamlad:”Temel afet acil durum bilgilerini herkesin almas lazm. Temel ilk yardm, yangn bilgisi, depremde ne yapaca, e-devletinden girip toplanma blgesi, geici barnma noktas neresi, bu bilgileri almak lazm. Sadece birilerini sulayarak ‘Bu olmad?’ ‘Peki sen ne yaptn?’ Bu soruya vatandan verecei cevabn biraz daha dolu olmas gerekiyor. Bu eitimler cretsiz. Hafta sonu da, hafta ii de var. Sadece kendi sevdiklerinizi kurtarmak iin bir adm atmanz istiyoruz. En azndan ne yapmamanz gerektiini bilirseniz o insanlara daha ok faydanz olur. nk bizler yzde 20’sini ancak kurtarabiliyoruz. Bylesi byk bir afette ilk aranan gzler komular olacak. Komuluk ilikilerinin daha gelimesi lazm, ‘Kim var, kim yok.’ nk yanl bir ihbar bizi saatlerce uratryor. Diyor ki ‘Burada u kii var.’ aslnda o kii tatilde.”
