Parasetamol ya da asetaminofen, ateş düşürücü ve ağrı kesici etkisi olan bir ilaç etken maddesidir. Asetaminofen (Parasetamol) ağızdan alındığında gastrointestinal sistem tarafından emilerek hızla yayılır. Gerekli doz alındıktan yaklaşık 30-60 dakika sonra maksimum plazma konsantrasyonlarına ulaşmayı başarır. İlaç yani etken madde parasetamol bütün dokulara hızla yayılır. Plazma proteinlerine (Plazma proteininin büyük bir kısmı karaciğerde sentezlenir. Kan plazmasındaki çözünmüş maddelerin çoğunluğunu proteinler oluşturur.) bağlanması zayıftır. Plazma yarı ömrü 1-4 saattir. İdrarla, parasetamol’ün %1-3’ü değişmemiş olarak atılır. %80’i ise biyolojik olarak glukuronid veya sülfat bileşikleri olarak atılır. Analjezik(Ağrının azaltılması görevi gören ilaçlar) etkisi yeni nesil analjeziklere göre hafif kalmış olsa da gastrointestinal sistemde yan etkisinin hemen hemen olmaması, güvenilirliği ve de gebelerde kullanılabilmesi parasetamolun her zaman kullanılabilmesini güvenli kılıyor. Endikasyon (Kullanımı geçerli olan hastalıklar) Migren, Baş ağrısı, âdet sancıları, soğuk algınlığı, diş ağrısı, ve gribal enfeksiyonlara bağlı ağrı, nevrit (görmede bulanıklık | aydınlık bir ortamda sanki karanlıktaymış gibi görme yada renkleri normalden farklı görme), nevralji (yüz hastalığı), siyatik (sinirsel), lumbago (Çoğunlukla sırtın alt kısmında bel bölgesine yakın yerde hissedilen şiddetli ağrı olarak bilinir. Çoğunlukla insanlar bir iş yaparken bel bölgesinde bir ağrı hissederler ve bu ağrı kalçaya kadar sirayet eder.), eklem ve kas ağrıları, sinüzit, orta kulak ağrıları, ve cerrahi operasyonlara veya yaralanmalara bağlı ağrılar ile kadınların özel günleri nedeniyle oluşan ağrılarda tercih edilir. Çok yüksek ateş durumunda ateş düşürücü olarak faydalanılır. Asetilsalisilik asite duyarlılığı olan hastalara tavsiye edilir. Parasetamol Dünya Sağlık Örgütü’nün temel İlaçlar Listesi’nde gösteriliyor.
ÖNE ÇIKAN VİDEO Ağrılarda kullanım Parasetamol, kas ağrıları, baş ağrısı, artrit (eklem iltihapları) ağrısı, soğuk algınlığı, diş ağrısı grip, karın krampları ağrısının tedavisinde sadece kronik ağrıların tedavisine ilişkin , özellikle akut hafif ila orta şiddette ağrı için tavsiye edilir. Kas ağrısında kullanımı Kas – iskelet sistemi rahatsızlıklarında; sırt ağrısı ve kas ağrısı gibi ortaya çıkan hastalıklarda Parasetamolün faydaları tam olarak ölçülememiştir. Osteoarthritis olarak bilinen kireçlenmede sadece küçük ve klinik olarak önemsiz faydalar sağladığı ortaya kondu. Avrupa ve ABD’deki birçok kurum romatizma ve kireçlenmende dikkatli kullanım tavsiye ediyor. Parasetamol Akut (yoğun ve ağır) bel ağrısı için etkili olmaz. Esasen parasetamol akut bel ağrılarında etkili değil bunu klinik çalışmalar ortaya koymuştur. Baş ağrısı Parasetamol baş ağrısı tedavisi ve kireçlenme tedavilerinde kullanılır. Özellikle baş ağrısı tedavisinde etkin bir şekilde kullanılır. Kontrendikasyonlar (Hastaya vereceği zarar nedeniyle tedaviye dahil edilmeyenler durumlar) Çok ileri derecede böbrek ve karaciğer rahatsızlığı olan hastalarda tercih edilmez. Parasetamole aşırı duyarlılığı olanlarda ve daha önce Anemisi olanlarda kullanılması tehlikelidir. Özellikle kedilerde toksit etkiye sahip olan parasetamol tercih edilmemelidir. Parasetamol bulunan markalar (Parasetamol içeren ilaçlar) Bir etken madde olarak parasetamol birçok markanın ilacında yer alır. Bunların arasında en yaygın bulunan markalar; Muskazon, Parol, Calpol, Excedrin, Panadol ve Tylenol olarak öne çıkarlar. Parasetamol hakkında uyarılar Toplam günlük alınabilecek maximum doz 4 gram olarak açıklanmıştır. Viral hepatit, aktif alkolizm, ağır böbrek fonksiyon bozukluğu ve karaciğer hastalığı olanlarda dikkatli tüketilmelidir. Kronik alkol bağımlılarında güvenli doz saptanamadığından, günde 2 gram veya daha düşük dozlar tercih edilir. Bilinen terapötik dozlarda kısa süreli olmak şartıyla gebeliğin tüm dönemlerinde alınabilir. Aşırı dozlarda sürekli kullanımı annede anemiye, yeni doğan bebekte ise ölümcül böbrek hastalığına yol açabilir fakat bunun dışında gebelerde kullanımının güvenli olduğu belirlenmiştir. Parasetamol’ün Yan Etkileri Parasetamolün klinik çalışmalarda görülen yan etkileri şöyledir: Deride püriritik makulopapüler döküntüler, ürtiker (ciltte aniden ortaya çıkan ve ortası soluk kırmızı döküntülere sebep olan bir rahatsızlıktır.), methemoglobinemi (ferröz demirin ferrik demire oksitlenmesi sonucu oluşan ve dokulara yetersiz oksijen transferine neden olan, siyanoz ile karakterize, ciddi bir hematolojik hastalık olarak bilinir.), gastrointestinal(mide-bağırsak) belirtiler, Ürtiker (Kurdeşen), yüzde şişme, solunum zorluğu, Dilde şişme veya kabarma, dudaklarda şişme, Kanama problemleri, Karaciğerde hasar oluşumu, Methemoglobinemi, deride püriritik makulopapüler döküntüler gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Parasetamolü ağrılı durumlarda 10 günden fazla , çocuklarda 5 günden fazla , ateşli durumlarda 3 günden fazla kesinlikle kullanmayınız. Doz alımı parasetamolde yetişkinlerde bir defada max doz 1gr (1000mg) ;günlük max doz 4gr (4000mg) olarak tavsiye edilebiliyor. Çocuklarda ise kilogram başına max 10-15 mg dır.(Çocuklarda tedaviye 10 günden fazla süre devam edilmez.) Toksik Dozda kullanımı (Parasetamol zehirlenmesi) Parasetamol 6 yaşın üstündeki çocuk ve yetişkinde bir kezde 200 mg/kg ya da 24 saat içinde toplam 7-10 gram, 6 yaşın altındaki çocukta ise bir kezde 200 mg/ kg ve üstündeki dozda alındığında akut zehirlenmeye neden olur. Gün aşırı kullanıldığında ise 6 yaşın altındaki çocukta 72 saatten uzun süre ile 100 mg/kg’ın üstünde, 6 yaşın üstündeki çocuk ve yetişkinde 48 saatten uzun süre ile 6 g ya da 150 mg/kg’ın üstünde alındığında zehirlenmeye yol açar. İçki (alkol) bağımlılığı, uzun süreli açlık ve izoniazid(antitüberkilozik ilaçların en güçlüsü) kullanımı gibi parasetamol toksisitesine duyarlılığın arttığı durumlarda parasetamolün toksik dozu günde 4 g ya da 100 mg/kg a iner. Zehirlenme nasıl anlaşılır? İlk 24 saat içinde; bulantı, iştahsızlık, kusma, transminazlarda yükselme ve halsizlik görülür. 25 ve 72 saat içerisinde; bulantı,kusma, iştahsızlık, karın sağ üst kadrannında ağrı, billurubin düzeyinde artma, protrombin zamanında uzama, ransminazlarda yükselme ve böbrek işlevlerinde bozukluk görülür. 73 ve 96 saat; sarılık,pıhtılaşma bozukluğu,hepatik ensefalopati, fulminan (ani) karaciğer yetmezliği, zoklu organ yetmezliğine bağlı ölüm gibi etkiler görülebilir. Zehirlenmede tedavi yöntemleri Gastrik lavaj(midenin yıkanması), Kusturmak, aktif kömür tedavisi, ileri seviyede, Asetilsistein tedavisi gibi yöntemler uygulanır. Parasetamol hangi ilaçlarla etkileşime girer Kloramfenikol (Kloramfenikol, İlk kez Streptomyces venezuelae türü bakterilerin metabolizma ürünü olarak elde edilen, günümüzde yapay yollarla bireşimlenen antibiyotik), Antikonvülzanlar (antiepileptik ilaç, epilepsi nöbetleri, bipolar bozukluk, nöropatik ağrı gibi durumların önlenmesinde ve tedavisinde kullanılan ilaç grubu), barbitüratlar (Sakinleştirici ve uyku getirme amacıyla kullanılan ağır bir etki yaratabilen, anestezik amaçlı da kullanılabilen bir ilaç) , desipramin (depresyon tedavisinde kullanılan bir trisiklik antidepresandır) , doksorubisin (Kanser kemoterapisinde kullanılan bir ilaçtır), mide boşalma süresini etkileyen ilaçlar, c vitamini ve uzun süreli tedavilerde antikoagülan (kanın pıhtılaşma yeteneğini azaltarak kanın akışkanlığını arttıran ilaçlar) ilaçlarla etkileşime girebilir.
