“2024 Gney Kore-Afrika Zirvesi”nde enerji ve doal kaynaklar zerine ibirliini ngren anlamalarn imzalanmas, nemli minerallere ev sahiplii yapan Afrika’y yeniden gndeme getirdi.Gemite doal kaynaklar smrlen Afrika, ilenmemi ve yeni kefedilen yer alt kaynaklaryla uluslararas glerin dikkatini eken kta konumunu koruyor.Petrol, doal gaz, elmas ve altn gibi zenginliklere sahip Afrika, gnlk hayatta kullanlan pek ok eyann retiminde ihtiya duyulan kobalt, lityum ve bakr gibi kaynaklar da snrlarnda barndryor.Gney Afrika lkeleri elmas, altn ve platin, Bat Afrika lkesi Gine boksit, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) kobalt, Gana ise altn retiminde ne kan lkeler arasnda bulunuyor ve ktann en fazla altn reten lkesi nvann koruyor.Kresel apta elmas retiminin yaklak yzde 60’n karlayan Botsvana, Gney Afrika, Angola, Namibya ve Lesotho gibi Afrika lkelerinin dnyada altn madeni retimindeki pay ise yaklak yzde 20.Otomotiv sanayisi, elektronik ve salk gibi birok sektrde en ok ihtiya duyulan kaynaklardan platinin dnyadaki en byk reticisi olan Afrika ktas, kresel apta retimin yaklak yzde 92’sini karlarken, Gney Afrika ise Afrika ktasndaki toplam retimin yzde 95’ini karlyor.Seramik, cam ve imento gibi dier endstriyel rnler bata dnya alminyum retiminin yzde 90′ boksitten karlanrken, Afrika’daki boksit retiminin 95’ine sahip Gine, dnyann ilk 4 boksit reticisi arasnda bulunuyor.Cam, pil, seramik, oto boyas, ila, petrokimya ve elektronik endstrisinde kullanlan manganezde Gabon, dnyann en byk 2’nci yatana sahip ve dnyann 3’nc byk reticisi konumunda.- AFRKA KRESEL MADEN REZERVLERNN YAKLAIK YZDE 30’UNA SAHP
stanbul Teknik niversitesi Cevher Hazrlama Mhendislii Blm retim yesi Do. Dr. Mustafa zer, AA muhabirine yapt aklamada, Afrika ktasnn kresel maden rezervlerinin yaklak yzde 30’una sahip olduuna ve kresel maden retiminin sadece yzde 8’ini temsil ettiine dikkati ekti.zer, “Afrika maden rezervlerinin aranmas ve retimi asndan ok nemli bir potansiyele sahip olmasna ramen, maden arama faaliyetleri olduka dk seviyelerde kalmakta. Kanada, Avustralya ve Latin Amerika’da metrekare bana yaplan arama harcamalar 65 ABD dolar seviyelerinde iken, bu deer Afrika iin arama faaliyeti harcamalar kilometrekare bana 5 ABD dolarnn altnda kalmaktadr.” dedi.Afrika’da retilen minerallerin ounun herhangi bir alt ileme tabi tutulmadan ihra edildiini ve bu durumun potansiyel katma deeri azalttn ifade eden zer, doal kaynaklarn bolluunun, Afrika’da arzu edilen srdrlebilir ekonomik bymelere dnemediini vurgulad.- “BEYAZ ALTIN”: LTYUM
Gelecekte petrol ve doal gazdan daha fazla ihtiya duyulaca tahmin edilen lityum madeni araynda Zimbabve, Afrika’da en ok lityum reten lke konumunu koruyor.”Beyaz altn” olarak da bilinen lityum, elektrikli arabalar, cam ve seramik sektr ile bilgisayar ve cep telefonu retiminde kullanlyor.Kta d maden irketlerinin lityum talebi nedeniyle Zimbabve hkmeti 2023’te lityum ihracatn yasaklayarak kendi topraklar iinde ilenmesini art kotu.erdii mineraller sayesinde ilem grdkten sonra cep telefonu ve tablet gibi tanabilir elektronik cihazlarda kullanlan koltann yaklak yzde 80’ini tek bana KDC retiyor. Bu lke ayrca Afrika’nn en byk endstriyel elmas reticisi pozisyonunu koruyor.Elektrikli aralarda ve dier elektronik aletlerdeki lityum-iyon bataryalarda kullanlan kobalt madeninin yzde 70’inden fazlas da KDC’de retilirken ABD Jeolojik Aratrmalar Merkezine gre KDC, 2021’de dnyadaki 170 bin tonluk kobalt retiminin 120 binini tek bana yapt.Birlemi Milletler (BM) verilerine gre Afrika, dnya kobalt rezervlerinin yzde 55’ine sahip.- URANYUMDA NJER VE NAMBYA MERKEZ KONUMDA
Nkleer yakt olarak kullanlan uranyum kaynanda Nijer ve Namibya nemli bir paya sahip. Dnyadaki uranyum retiminde 4’nc srada Nijer, 5’inci srada ise Namibya geliyor.Afrika ktas hem kuzeyde hem de Sahra Alt’nda devam eden petrol retimi ve karlmay bekleyen rezervleriyle dnya enerji piyasasnn nemli oyuncularndan biri olma yolunda ilerliyor.Kta genelinde Libya, Nijerya, Angola, Cezayir ve Msr petrol rezerv miktarna gre ilk 5 lke olarak sralanyor. Libya, petrol rezerviyle ktann en fazla petrolne sahip lkesi. Nijerya ikinci ve Angola da nc srada bulunuyor. Ktada en fazla petrol retimini ise Nijerya yapyor.te yandan Zimbabve gibi lkelerde yeni petrol ve doal gaz rezervleri kefediliyor.Son yllarda 23 milyar ton kmr kefedilen Mozambik, svlatrlm doal gaz (LNG) retiminde Cezayir, Msr ve Nijerya ile ne kyor.- ZENGN KITA, FARKLI SORUNLAR
Afrika zenginlikleriyle ne ksa da yolsuzluk, dev irketlerin yapt gizli ve uzun vadeli anlamalar, atmalar ve siyasi krizler nedeniyle sz konusu kaynaklardan elde edilen gelirler halka yansmyor.svire merkezli sivil toplum kuruluu Swissaid’in “Afrika Altnnn zinde” adl raporunda, ktada yllk ortalama 321 ila 474 ton kayt d altn retildii ve 2022’de en az 435 ton altnn kta dna karld kaydedildi. Karlan tonlarca altn Afrika lkeleri iin gelir kaybna neden olurken yolsuzluk, ynetim krizleri ve silahl atmalar bu kayb derinletiriyor.KDC’de kayt d madenlerde bata ocuklar olmak zere milyonlarca kii alrken, maden alanlarndaki kt koullar insan hakk ihlallerini de beraberinde getiriyor. Birok kii kobalt madenlerinde can verirken Apple, Google, Tesla, Microsoft ve Dell gibi firmalara kar davalar alyor.te yandan Afrika ktasnn petrol ve doal gaz zengini lkesi Nijerya’da son zamanlarda artan petrol hrszl ve boru hatlarna ynelik sabotajlar nedeniyle lke btesi milyarlarca dolar zarar ediyor. Libya ise en fazla petrol kaynana sahip olsa da lkedeki istikrarszlk nedeniyle yeterli retim yaplamyor.retim yesi zer, 21’inci yzylda teknolojinin hzla gelimesi ve akll telefonlar ile internetin yaygnlamasyla in, Brezilya ve Hindistan gibi lkelerin maden alcs veya yatrmcs olarak Afrika madenciliine giri yaptn vurgulayarak, Afrika lkelerinin bamlln ve eitsizlikleri daha fazla yerletirmek yerine Afrika’ya faydal stratejileri gelitirmek ve Afrika lkelerinin srdrlebilir kalknmasn salayacak admlar atmak amacyla “Afrika Madencilik Vizyonu”nun (AMV) 2009’da Afrika Birlii zirvesinde devlet bakanlar tarafndan kabul edildiini belirtti.zer son olarak unlar dile getirdi:”Blge lkelerinin kara yolu, demir yolu, liman ve enerji gibi en temel altyapya ynelik talepleri karlayamamas, siyasi ve ynetim istikrarszl, i savalar ve gvenlik problemleri blgeye yaplmas planlanan yatrmlar iin en temel sorunlardr. zellikle olduka stratejik ve ekonomik neme sahip ham madde kaynaklarna sahip blge zerinde in’in olduka nemli giriimlerinin olmas ile birlikte ABD ve Avrupa Birlii lkeleri bu blge kaynaklarnn retiminde aktif rol oynamak iin nemli admlar atmaktadr.”
