Petrol ve Doal Gaz Platformu Dernei (PETFORM) Genel Sekreteri Murat Kalay, Irak-Trkiye ilikilerinin enerji boyutunu AA Analiz’e deerlendirdi.***SORU: IRAK’IN ENERJ KONUSUNDA NDE BULUNDUU DURUM NEDR?Kalay: Ciddi hidrokarbon rezervlerine sahip olan komumuz Irak, nemli bir ham petrol reticisidir. Orta Dou corafyasnda gnlk 4-4,5 milyon varile ulaan retim kapasitesi ile dnya arz gvenliine katk salar. lkenin mevcut rezervleri ve potansiyeli daha fazla retim yapma ve ihra etme imkanna sahiptir. Irak’n yllardr ierisinde bulunduu jeopolitik gelimeler lkenin enerji alannda geliimini olduka olumsuz etkiledi. Irak, zellikle potansiyeli ok yksek olan doal gaz retimini tam anlamyla gerekletiremeyerek ulusal altyap an gelitiremedi. Kuzey’de Trkiye, Gney’de Basra zerinden ham petrol retimi uluslararas piyasalarla buluarak Irak ekonomisinin temel deerini oluturuyor. Dnemsel olarak aksaklklarn yaanabildii bu 2 temel rota komumuz iin kritik neme sahiptir.SORU: TRKYE LE YAPILAN BRL IRAK N NEDEN NEML?
Kalay: Komumuz Irak ile tarihsel olarak srdrdmz ticari faaliyetin en nemli ayaklarndan bir tanesi de yllardr kullanlan ancak ara ara aksayan Kerkk-Yumurtalk ham petrol boru hatt faaliyetidir. Irak’n Kuzey blgesinde rettii ham petrol boru hatt sayesinde, petrol Akdeniz’e ulap uluslararas pazarlara sunulur. Aktif alt dnemlerde boru hattndan gnlk 500 bin varil ham petrol ak salanr. lkemiz ile Irak arasnda sre gelen ve genileyerek byyen ibirlii anlamalar her iki lkenin de faydasna olacak ekilde ilerler. Kuzey’deki ham petrol potansiyeli ve retimi, Trkiye zerinden geen boru hatt vastasyla global piyasalarla buluur. Bu hattn gvenlii, ilevsellii ve dinamizmi ekonomik ve blgesel kalknmann kaldracdr. Irak, lkemiz giriimcisine enerji altyapsnn gelitirilmesi iin de frsatlar sunar. zellikle Irak’n doal gaz anlamnda kapasite art, phesiz her iki lkenin de menfaatine olacaktr.SORU: IRAK EER TRKYE LE ANLAMALARA UYMAZSA NE KAYBEDER?
Kalay: lkemiz, uluslararas piyasalara ulamda ierisinde bulunduu corafya kaynakl ok fazla alternatifi olmayan Irak’n nemli bir komusu ve stratejik ortadr. ki lke arasndaki ticari faaliyetler ve Irak altyapsnn gelitirilmesinde Trk yatrmcsnn aktif katlm istikrarn salanmasnda nemli bir belirleyicidir. lkeler arasndaki ibirlikleri karlkl kazan zerine kurulu olup, komuluk ilikisi ierisinde tarihsel olarak devam ediyor. Trkiye ile Irak’n stratejik neme sahip su ve enerji konularnda doal olarak i ie gemi bir yaps bulunuyor. 85 milyonluk nfusuyla, byk ekonomisiyle ve gvenli liman olma zelliiyle lkemiz Orta Dou corafyasnda varln srdryor. Gvenlik problemleri aldka, lkelerin gerek potansiyelleri ortaya kyor ve refah art salanyor.Irak’n siyasi istikrar ve ekonomik geliimi lkemiz iin de neme sahiptir. zellikle blgesel anlamda Kuzey’de retilen ham petrol Trkiye zerinden piyasalara sunulabilir. Ham petrol retiminin artrlmas ve doal gaz retiminin hayata geirilerek ekonomiye kazandrlmas komumuz iin nemlidir. Bu amacn gerekletirilmesinde lkemiz sahip olduu altyap, teknoloji ve insan kayna imkanlaryla Irak iin nemli bir ortaktr. Orta Dou’daki istikrarsz ortam dikkate alndnda, lkemiz sahip olduu istikrar, gven ve Avrupa’ya entegre olmu gl altyaps ile komularna da imkanlar sunuyor. Gney hattndan, Basra zerinden ham petrol sevkiyatnn gerekletirilemedii ya da aksaklklarn yaand dnemlerde, Irak’n en nemli ticari ve enerji rotas Trkiye zerinden Akdeniz’e ulaan kuaktr. Bu hattn aktif ve alyor olmas bata Irak olmak zere lkemiz iin de stratejik neme sahiptir.SORU:TRKYE ENERJ TRANSFER KONUSUNDA OYUN KURUCU POZSYONDA MI?
Kalay: Son 5 yldaki global gelimeler ve Orta Dou’da yllardr sren istikrarsz ortam tm dnya iin yeni kurgular, planlar ve analizleri deitirdi. Dnya dzeninin siyasi ve ekonomik anlamda yeni dengeler oluturduunu hep birlikte gzlemliyoruz. Birincil enerji reticileri olan Ukrayna ve Rusya arasnda devam eden sava ve Filistin’de srail’in durdurulamayan katliamnn kritik enerji corafyasnda yaratt belirsizlikler arz gvenlii sorununu gndeme getirdi. Ticaret rotalarndaki aksaklklar, Hrmz Boaz, Aden Krfezi ve Kzldeniz’de yaanan gvenlik sorunlar uluslararas ticareti olumsuz etkiledi, navlun fiyatlarnn ykselmesine sebep oldu ve tedarik zincirinde aksamalar yaratt.lkemiz jeopolitik konumu, istikrarl yaps, gelimi altyaps ve ticari potansiyeli ile alternatif rotalar oluturulmasnda ve tedarik zincirinin aksamadan srdrlebilirliinde ciddi bir alternatif oldu. Mevcut uluslararas ve ulusal boru hatlarmz, doal gaz depolama kabiliyetimiz, sahip olduumuz Yzer LNG Depolama ve Gazlatrma nitesi (FSRU) imkanlar ve gn getike artan doal gaz ve ham petrol retimimiz enerjide merkez olabilme hedefimize byk katk sundu. Tm dnya Trkiye’nin bu potansiyelinin farkndadr. Orta Dou’daki enerji kaynaklarnn en nemlilerinden bir tanesi Trkiye’nin ierisinde olaca entegre yapdr. zellikle “Kalknma Yolu Projesi” alternatif yaratma noktasnda stratejik neme sahiptir. Basra Krfezi’nin hidrokarbon retimi, alternatif olarak Irak zerinden gneyden kuzeye balanacak boru hatt ile Akdeniz’e ulaabilir. Mevcut Kerkk-Yumurtalk boru hattnn ilevsellii ve kapasitesi gney hattndan gelecek balant ile maksimize edilebilir.Trkmen gaznn lkemiz zerinden Avrupa’ya ulatrlmas da arz gvenliine katk salayacak nemli alternatiflerdendir. Mevcutta var olan Avrupa ile entegre uluslararas boru hatlar, lkemiz iin kymetli ve gelitirilebilir ekonomik deerlerdir. Irak’n kuzey blgesindeki doal gaz potansiyeli ekonomik anlamda hayata geirilemedi. Bu rezervlerin retime dntrlmesi ve piyasalara sunumu yine lkemiz zerinden en etkin ekilde gerekletirilebilir. Enerjide ticaret merkezi olma hedefi dorultusunda, sahip olduumuz teknik ve yasal altyap, global piyasalara entegre olmu ithalat-ihracat imkanlar ve ekonomik bykl ile lkemiz enerji altyaps ve ticareti alannda kendisini her geen gn gelitiriyor. Arz gvenliine ve blgesel istikrarn olumasna katk salayacak olan lkemiz, yeni denklemde enerji alannda da hak ettii konuma ulaacaktr.
