Rusya ve İran arasında 3 yıldır müzakereleri süren, bölgesel ve uluslararası güvenliği de ilgilendiren stratejik ortaklık anlaşmasını Moskova’da düzenlenen törenle imzaladı. 17 Ocak’ta (dün) imzalanan 47 maddelik Kapsamlı Stratejik Ortaklık Anlaşması ile Rusya ve İran güvenlik konusuna yoğun bir şekilde odaklanırken taraflar genel olarak ‘karşılıklı çıkarların söz konusu olduğu tüm alanlarda ilişkileri derinleştirmeye ve genişletmeye çalışmak, güvenlik ve savunma alanlarında iş birliğini güçlendirmek, bölgesel ve küresel düzeydeki faaliyetlerin yakın koordinasyonunu sağlamak’ konusunda mutabık kaldı. Vladimir Putin, ‘Çığır açan bir belge’, Pezeşkiyan’ın ise “ülkelerimiz arasında varılan anlaşmalar bence bu çok kutuplu bir dünyanın inşasına yönelik bir başka itici güç ve ivme” olarak tanımladığı anlaşmaya göre, ‘taraflardan biri saldırıya maruz kalırsa, diğeri saldırgana saldırganlığın devamına katkıda bulunacak herhangi bir askeri ya da başka bir yardım sağlamayacak’ ve çatışmayı BM Şartı temelinde diplomasi yoluyla çözmeye çalışacak. Ayrıca taraflar birbirlerinin topraklarının ayrılıkçıları desteklemek için kullanılmasına ya da birbirlerine karşı başka herhangi bir düşmanca eylemde bulunulmasına izin vermeyeceklerini taahhüt ettiler. Tüm bunlara ek olarak anlaşma iki ülkenin istihbarat ve güvenlik servislerine bilgi, deneyim ve uzmanlık paylaşımını artırmaları için yeşil ışık yakarken ordularına da ortak tatbikatları arttırma, ikili ve bölgesel nitelikteki ortak askeri ve güvenlik tehditlerine karşı istişare ve işbirliği yapma hakkı ve fırsatı tanınıyor. Bölgenin Korunması Terörizm, suç, yasadışı göç, kitle imha silahlarının yayılması ve diğer bir dizi tehlikeye karşı iş birliğinin yanı sıra yeni anlaşma ile taraflar Hazar, Orta Asya, Kafkasya ve Ortadoğu bölgelerinde barış ve güvenliğin sağlanmasına yönelik tedbirler ve üçüncü devletlerin bu bölgelere müdahalesini ve buralardaki istikrarsızlaştırıcı varlığını önlemek için iş birliğine ilişkin ayrı bir madde içeriyor. Anlaşmanın 14’üncü Maddesi Şanghay İş Birliği Örgütü aracılığıyla güvenlik, siyasi, ekonomik, kültürel ve insani iş birliğinin güçlendirilmesi ve İran ile Avrasya Ekonomik Birliği arasındaki bağların genişletilmesi ihtiyacını vurguluyor. Yaptırımlar, Bilim Ve Uzay Alanlarında İş Birliği Anlaşmanın ekonomiyle ilgili kısmı, ekonomik ve yatırım iş birliğinin geliştirilmesi için Rusya ve İran’ın bölgeleri arasında yeni doğrudan bağlantılar kurulmasını sağlıyor. Daha da önemlisi anlaşma ile taraflar tek taraflı zorlayıcı tedbirlerin kullanılmasını reddetmeyi ve riskleri azaltmak, bu tür tedbirlerin karşılıklı ekonomik ilişkiler üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkilerini ortadan kaldırmak veya en aza indirmek için pratik çabalar göstermeyi taahhüt ediyor. Anlaşma ile ayrıca ‘üçüncü ülkelerden bağımsız modern ödeme altyapısının oluşturulması, ulusal para birimlerinde iki taraflı hesaplaşmaya geçilmesi, bankalar arası doğrudan iş birliğinin güçlendirilmesi ve ulusal finansal ürünlerin dağıtılması ve basitleştirilmiş bir gümrük rejiminin oluşturulması çağrısında bulunuyor. Taraflar anlaşma ile altın ve elmas madenciliği ile işlenmesi, Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru üzerindeki çalışmalar ve bilimsel ve teknik katılım ve deneyim alışverişi, kaynak tedariki ve takası, yatırım ve OPEC+ ile diğer uluslararası forumlar aracılığıyla iş birliği dahil olmak üzere petrol ve gaz sektöründe de iş birliğine hususi ehemmiyet verdiklerini açıkladı. Anlaşmanın 23’üncü maddesi ile yeni nükleer enerji tesislerinin inşası da dâhil olmak üzere nükleer enerjinin barışçıl kullanımında uzun vadeli ve karşılıklı yarar sağlayan ilişkilerin geliştirilmesinin teşvik edilmesi çağrısında bulunuldu. Anlaşmada sağlık, eğitim, bilim, kültür, medya, yayıncılık, turizm ve spor dahil olmak üzere geniş bir yelpazede iş birliğinin artırılmasına yönelik fırsatların yanı sıra ‘barışçıl amaçlarla uzay araştırmaları ve keşifleri alanında etkileşim, görüş alışverişi ve deneyimlerin’ genişletilmesi hususları da yer aldı. Pezeşkiyan’dan Çok Kutupluluk Vurgusu İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, Putin ile görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında, “Burada gerçekleşen bu toplantı ve ülkelerimiz arasında varılan anlaşmalar bence bu çok kutuplu bir dünyanın inşasına yönelik bir başka itici güç ve ivme. Ve tabii ki öncelikle İran ve Rusya’nın kalkınmasıyla ilgili” açıklamasında bulundu. Okyanus Ötesine Mesajı Pezeşkiyan, Rusya lideri Vladimir Putin ile yaptığı son basın toplantısında, “Bölgemizde dış etki olmadan, bölge dışındaki oyuncular olmadan iş birliği yapabileceğimize inanıyoruz. Denizaşırı ülkelerin tavsiyelerini göz ardı edebileceğimizi söyleyebiliriz” ifadeleri ile Washington’a da mesaj gönderdi. Ukrayna Mesajı: “Sorun Siyasi Yolla Çözülmeli” Pezeşkiyan, İran’ın Rusya ve Ukrayna arasındaki anlaşmazlığın çözülmesinden yana olduğunu ifade ederek, “Düşmanlık ve savaşla uğraşmak sorunların çözümü değildir. Ukrayna ve Rusya arasındaki sorunun siyasi yollardan çözülmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Birbirimize saygı göstermeliyiz. Elbette Batılı ülkeler başkalarını kendilerine boyun eğmeye zorlamamalı” çağrısında bulundu. Putin, İran’la Nükleer Çalışmalara Devam Dedi Rusya Devlet Başkanı Putin, Moskova ve Tahran’ın İran’da yeni nükleer güç üniteleri inşa etme olasılığını görüştüklerini hatırlatıp, “Nükleer enerji alanında büyük bir projemiz var. Bir ünite halihazırda başarıyla çalışıyor. Şimdi ise ek birimler inşa etme olasılığını görüşüyoruz” detayını paylaştı. Suriye’de “Kapsayıcı” Diyalog Vurgusu Rusya ve İran’ın dış politika konularının çoğunda tutumlarının örtüştüğünü söyleyen Putin ayrıca Suriye’deki süreç hususunda Suriye’nin geleceğini kapsayıcı bir diyalog yoluyla Suriyelilerin kendilerinin belirlemesi gerektiğini söyledi.
