ABD ve Çin liderleri, Peru’nun başkenti Lima’da düzenlenen Asya Pasifik İşbirliği (APEC) Zirvesi’nde görüştü.
Çin ve ABD’nin, tüm dünyanın çıkarlarını gözeterek hareket etmesi, çalkantı içindeki dünyaya daha fazla belirginlik ve pozitif enerji katması gerektiğini ifade eden Şi, “Çin ve ABD’nin, iki büyük ülke olarak geçinmenin yollarını aramayı sürdürmesi, bu gezegende uzun vadeli barış içinde birlikte var olmayı gerçekleştirmesi gerekiyor.” dedi.
Şi, iki ülkenin birbirlerini düşman olarak gördükleri takdirde ilişkilerin çıkmaza gireceği ve kaosa sürükleneceğini ancak birbirlerini dost ve ortak olarak gördükleri takdirdeyse ilişkilerde ciddi ilerleme kaydedeceklerine inandığını söyledi.
ABD Başkanı Joe Biden ve Çin devlet Başkanı Şi Cinping (AFP)
“TRUMP’LA ÇALIŞMAYA HAZIRIZ”
Çin lideri, 5 Kasım’daki seçimlerde ABD’nin 47. Başkanı seçilen Cumhuriyetçi Donald Trump’ın yeni yönetimiyle birlikte çalışmaya hazır olduklarını vurguladı.
Çin’in, ABD ile istikrarlı, sağlıklı ve sürdürülebilir ilişkiler kurma amacı değişmediğinin altını çizen Şi, “Çin, yeni ABD hükümetiyle diyaloğu sürdürmeye, işbirliğini genişletmeye, farklılıkları yöneterek Çin-ABD ilişkilerinde yumuşak geçiş sağlamaya hazırdır.” ifadesini kullandı.
“ABD’YE YAKIŞMIYOR”
Şi, ABD’nin ekonomik güvenlik ve teknoloji alanında “yüksek çitli küçük bahçeler kurma” yaklaşımının büyük bir ülkeye yakışan davranış olmadığını savundu.
ABD Başkanı Joe Biden ve Çin devlet Başkanı Şi Cinping (AFP)
Çin’in, ABD ile ilişkilerde “karşılıklı saygı”, “barış içinde bir arada yaşama” ve “kazan-kazan işbirliği” ilkelerine bağlılığının, Çin ve Amerikan hakları arasındaki geleneksel dostluğu ilerletme hedefinin değişmediğini dile getiren Şi, buna karşın Çin’in egemenliğini, güvenliğini ve kalkınma çıkarlarını koruma tutumunu sürdüreceklerini kaydetti.
YAPAY ZEKADA “İNSAN MERKEZCİLİK” VURGUSU
Şi ve Biden, ayrıca nükleer silahlarla kullanımı da dahil olmak üzere yapay zekanın (AI) ortaya çıkardığı yeni zorluklar hakkında da görüştü.
Açıklamada, “İki lider, nükleer silahların kullanılması kararı üzerinde insan kontrolünün sürdürülmesinin gerekliliğini teyit etti” denildi.
İki lider ayrıca potansiyel risklerin dikkatle değerlendirilmesi ve yapay zeka teknolojisinin askeri alanda ihtiyatlı ve sorumlu bir şekilde geliştirilmesinin gerekliliğini vurguladı.
BIDEN DÖNEMİNDE ÇİN İLE İLİŞKİLER
Dünyanın en önemli süper güçlerinden Çin ile ABD arasındaki ilişkiler, Trump’ın ilk başkanlık döneminde, Pekin’e karşı ağır gümrük vergileri uygulayarak bir ticaret savaşı başlatmasıyla düşüşe geçmişti.
Ancak Biden yönetiminin son dört yılında ilişkiler daha da gerginleşti ve ticaret savaşlarından TikTok’a kadar uzanan hassas noktalar ortaya çıktı. 2023’te Meksika, ekonomik ilişkiler kötüleştikçe 20 yıl sonra ilk kez Çin’i geçerek ABD’nin en büyük ticaret ortağı oldu.
Yine de Biden, Pekin ile istikrarlı bir ilişki sürdürmeye çalıştı. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Lima toplantısı öncesinde gazetecilere yaptığı açıklamada, Şi ve Biden’ın Trump’ın Beyaz Saray’ına geçişi ve bu dönemde her iki tarafta da sağduyulu olma ihtiyacını göz önünde bulunduracaklarını söyledi.
