Başkan Recep Tayyip Erdoğan önclüğünde Somali ve Etiyopya arasında yaşanan kriz çözüldü. Başkan Erdoğan Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile ortak basın toplantısı düzenledi.
Konuklarını ve heyetlerini Türkiye’de ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getirerek sözlerine başlayan Erdoğan, Somali ve Etiyopya’nın Türkiye’ye duydukları güven neticesinde yaklaşık 8 ay önce başlatılan Ankara Süreci’nde önemli bir aşamaya gelindiğini bildirdi.
Erdoğan, “Böylece birtakım kırgınlıkları ve yanlış anlamaları beraberce aşmak suretiyle Somali ve Etiyopya arasında barış ve işbirliğine dayalı yeni bir başlangıcın ilk adımını atmış olduk. Ülkelerin egemenliği, birliği ve toprak bütünlüğünün sağlanmasına yönelik ilkesel tutumumuzun bir sembolü olarak, Afrika’nın bu güzide köşesinde barış ve istikrarın sağlanması temel beklentimizdir.” ifadelerini kullandı.
BAŞKAN ERDOĞAN’DAN İKİ LİDERE TEBRİK
Mayıs ayından itibaren tarafların rızasıyla dışişleri bakanlarının iki defa Ankara’da, bir kere de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu vesilesiyle Türkevi’nde bir araya geldiklerini hatırlatan Erdoğan, şöyle devam etti:
“Yüz yüze yapılan bu toplantıların yanı sıra birçok kez de telefon irtibatımız oldu. Tüm bu süreç boyunca tarafların hassasiyetlerini, önceliklerini ve beklentilerini dikkatle dinledik. Her iki ülkenin değerli katkılarıyla da bugün mutabık kaldığımız ortak bildiri metnini ortaya çıkardık. Bu ortak bildirileri, geçmişe değil geleceğe odaklanmakta, bizim için çok önem taşıyan bu iki dost ülkenin bundan sonra inşa edecekleri ilkeleri kayda geçirmektedir. Büyük özverilerle bu tarihi uzlaşıya vardıkları için değerli kardeşlerimi gönülden tebrik ediyor, kendilerine yapıcı tutumlarından dolayı teşekkür ediyorum.”
Başkan Erdoğan, Somali lideri Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile bir araya geldi | Foto: AA
Erdoğan, Somali ve Etiyopya’nın bulunduğu bölgenin, geçmişte birçok haksızlığa uğramasına ve ciddi çatışmalara sahne olmasına rağmen tarihte parlak dönemler yaşamış ve insanlığa önemli katkılar yapmış bir coğrafya olduğuna işaret etti.
“BU UZLAŞI BİR VİZYON ÜRÜNÜ”
Bölge insanının zorlukların üstesinden gelme bilgeliğini hep gösterdiğine dikkati çeken Erdoğan, “Biraz önce mutabık kalınan ortak bildirinin önümüzdeki dönemde karşılıklı saygı temelinde bölgede işbirliği, ekonomik kalkınma ve refah için sağlam temel oluşturacağına inanıyorum. Bu aynı zamanda devlet adamlarının gelecek nesillere karşı görev ve sorumluluğudur. Burada ilan ettiğimiz uzlaşı böylesi bir vizyonun ürünüdür. Bundan sonra atacağımız adımları birlikte kararlaştırıp, bölge insanının huzur ve refahını arttıracak projeleri beraberce hayata geçireceğiz.” diye konuştu.
“BU DÜNYA HEPİMİZE YETER”
Somali Cumhurbaşkanı Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Ahmed’e teşekkürlerini sunan Erdoğan, şunları kaydetti:
“Özelikle Etiyopya’nın denize açılma talepleri doğrultusunda inşallah bugünkü yaptığımız ilk toplantıdan sonra bunun devamını da yapıp, denize açılma konusunda Şeyh Mahmud kardeşimin de gereken ilgi, alaka ile desteği vereceğine inanıyorum. Bu dünya hepimize yeter. Burada hep birlikte yerimizi muhakkak inşallah alacağız ve bunun adımlarını da beraber inşallah atacağız.”
Erdoğan, basın toplantısının ardından araçlarına kadar eşlik ettiği Mahmud ve Ahmed’i Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nden uğurladı.
Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile ortak basın toplantısı düzenledi.
Başkan Erdoğan, Somali lideri Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile bir araya geldi | Foto: AA
ETİYOPYA VE SOMALİ’NİN ANKARA BİLDİRİSİ”Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Somali Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Abiy Ahmed Ali’yi 11 Aralık 2024 tarihinde Ankara’da ağırlamıştır.Dostane bir ortamda gerçekleştirilen toplantı, açık ve yapıcı bir görüşmeye olanak sağlamıştır. Somali ve Etiyopya Liderleri birbirlerinin egemenlik, birlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğünün yanı sıra uluslararası hukuk, Birleşmiş Milletler Şartı ve Afrika Birliği Kurucu Antlaşması’nda yer alan ilkelere saygı ve bağlılıklarını teyit etmişlerdir.Taraflar, dostluk ve karşılıklı saygı ruhu içerisinde, görüş ayrılıkları ve tartışmalı meselelerden vazgeçip geride bırakma ve ortak refah doğrultusunda iş birliği içerisinde kararlılıkla ilerleme konusunda mutabık kalmışlardır.Somali, Etiyopya askerlerinin Afrika Birliği Harekâtlarındaki kayıplarını tanır. Taraflar, Somali Federal Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğüne saygı gösterirken Etiyopya’nın denize ve denizden güvenli erişiminden sağlanabilecek çeşitli potansiyel yararları tasdik etmişlerdir.
4 AY İÇİNDE MÜZAKERELER SONUÇLANACAK
Ayrıca, Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti’nin, Somali Federal Cumhuriyeti’nin egemen yetkisi altında, denize ve denizden güvenilir, emniyetli ve sürdürülebilir erişimden yararlanmasına olanak tanıyacak sözleşme, kiralama ve benzeri yöntemler de dahil olmak üzere ikili anlaşmalar yoluyla karşılıklı olarak avantajlı ticari düzenlemeleri sonuçlandırmak için yakın bir şekilde birlikte çalışma konusunda mutabık kalmışlardır.
Taraflar, bu amaçlar doğrultusunda ve Türkiye’nin kolaylaştırıcılığında en geç Şubat 2025 sonuna kadar iyi niyetle teknik müzakerelere başlamaya ve dört ay içinde sonuçlandırıp imzalamaya karar vermişlerdir.
TÜRKİYE VE ERDOĞAN’A TEŞEKKÜR
Taraflar, bu taahhütlerin uygulanmasında Türkiye’nin desteğini memnuniyetle karşılamış ve söz konusu taahhütlerin yorumlanması ve uygulanmasına ilişkin her türlü görüş ayrılığını diyalog yoluyla ve gerektiğinde Türkiye’nin desteğiyle barışçıl bir şekilde çözme taahhüdünde bulunmuşlardır.
Taraflar, Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a bu girişim ve sürece yönelik devam eden bağlılığı için şükranlarını ifade etmişlerdir.”
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, Somali ve Etiyopya arasındaki yaşanan krizden dolayı Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ile bir araya geldi.
Başkan Erdoğan, Somali Cumhurbaşkanı Mahmud ile bir araya geldi (Foto: AA)
Başkan Erdoğan, Somalili mevkidaşını, Külliye’nin giriş kapısında karşıladı.
Başkan Erdoğan ve Mahmud tokalaşarak poz verdi. Daha sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Mahmud, heyetleri eşliğinde görüşmeye geçti.
Başkan Erdoğan, Somali Cumhurbaşkanı Mahmud ile bir araya geldi (Foto: AA)
Görüşmede, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler, Millî İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun da hazır bulundu.
Başkan Erdoğan, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali ile Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde görüştü
Ayrıca Başkan Recep Tayyip Erdoğan, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali ile de Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde görüştü.
Kriz Etiyopya’nın ocak ayında Somaliland bölgesiyle bir mütabakat zaptı imzalamasının ardından çıktı.
Somali, Yemen Denizi kıyılarında bulunan Somaliland’i kendi topraklarının bir parçası olarak görüyor ve iki ülke arasında yapılan bu anlaşmayı Somali’nin toprak bütünlüğüne bir saldırı olarak nitelendiriyor.
Her iki ülkeyle de yakın ilişkileri olan Türkiye, Etiyopya’nın resmi talebi üzerine “Ankara Süreci” adı verilen arabuluculuğu başlattı.
ÇÖZÜM İÇİN YENİ ADIMLAR ELE ALINACAK
Somali ve Etiyopya’yla bir dizi görüşme gerçekleştirildi. Bugün Erdoğan’ın iki ülke lideriyle gerçekleştireceği görüşmelerde krizin çözümü için atılacak adımlar ele alınacak.
Detayları A Haber muhabiri Rüya Akkuş aktardı.
Akkuş, “Krizin kaynağı ile başlayalım isterseniz. 1991 yılında Somaliland Somali’den ayrılan bir devlet oldu. Birleşmiş Milletler onları tanımadı. Ama onlar kendi içerisinde bir özerklik ilan etmiş oldular. Ayrı bir devlet olduklarını düşündüler. Diğer bir taraftan krizi başlatan ne oldu? Aslında her ne kadar Birleşmiş Milletler Somaliland’ı reddediyor olsa da Somaliland Etiyopya ile bir anlaşma yaptı. 25 metre kilometrelik bir deniz hattı saldı onlara. Etiyopya 123 milyonluk nüfusu ile en fazla nüfusu olmasına rağmen denize de hiç sınırı olmayan bir ülke pozisyonunda. Onlar da kendi donanmasını kurmak istiyorlar. Ve de denizi erişem sağlamak istiyorlar. Zellanda ve Etiyopya arasında anlaşma imzalandıktan sonra ise Somali buna karşı çıktı. Sonra Etiyopya ile Somali arasında bir türlü çözüme kavuşturulamayan kriz yaşanmaya başladı. Daha önce neden Türkiye dahil oldu sorusu soruluyordu? Etiyopya başbakanı Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye’den yardım talep etti. Ve sonrasında Türkiye devreye girdi. Mayıs ayındaki toplantılar gerçekleştirildi bu kez ağustos ayına geçildi ikinci toplantılar yapıldı anlaşma sağlanıyor sağlanmıyor derken üçüncü toplantı için bugüne kararlaştırıldı. Eğer ki anlaşma sağlanırsa Cumhurbaşkanı Erdoğan bu isimlerle bir araya gelecek onlarla görüşme gerçekleştirecek. Anlaşma sağlanırsa Afrika boynuzdaki gittikçe krize dönmüş olan bu anlaşma çözülmüş olacak. Anlaşma olması durumunda bizler bizlerin liderleri kamera karşısında görmüş olma ihtimaliniz var.” dedi.
ETİYOPYA-SOMALİ ARASINDA YAŞANAN GERİLİME DAİR
Etiyopya, dünyada denize erişimi olmayan en büyük nüfusa sahip ülke. Eritre’nin 1991’de fiilen Etiyopya’dan ayrılması ve 1993’te hukuken bağımsızlığını kazanmasıyla denize erişimini kaybeden Etiyopya, ekonomik nedenlerle Kızıldeniz’e erişim konusunu gündemde tutmuş, Somaliland ile 1 Ocak’ta bu yönde bir Mutabakat Muhtırası imzalamıştı.
Söz konusu muhtıra, Somaliland’ın tanınması vaadini içermesi nedeniyle Somali’nin ve uluslararası toplumun ciddi tepkisini çekmişti. Somaliland Başkanı Musa Bihi Abdi, anlaşmanın tamamlanmasıyla Etiyopya’nın kendilerini “bağımsız” olarak tanıyacağını söylemişti.
Somali hükümeti ise Etiyopya’nın, Somaliland ile denize erişim anlaşması yapması üzerine büyükelçisini Etiyopya’dan geri çekmişti.
Arap Birliği ve Afrika Birliği, Etiyopya ile Somaliland arasında denize erişim işbirliğine yönelik “Kızıldeniz’de askeri üs inşası ve liman geliştirilmesinin önünü açan” anlaşmayı reddettiğini ve kınadığını duyurmuştu.
Etiyopya ile Somali Dışişleri Bakanları, iki ülke arasındaki krizin çözümünü teminen 9-10 Mart’da Nairobi’de bir araya getirilirken, iki ülke arasında yapılan dolaylı müzakerelerden bir sonuç alınamamıştı.
