Son dakika: İsrail 22 yıldır bunu planlıyor! ABD saldırmaya cesaret edememişti, çölün üç kat dibinde…

İsrail’in İran’ın füzeli saldırısına vereceği cevap günlerdir en çok merak edilen konu haline gelmiş durumda. Çok sayıda lider ve kuruluş Tek Aviv’i İran’ın nükleer tesislerinden uzak durması yönünde uyarırken ABD medyası İsrail güçlerinin 22 yıldır bu anı planladığını yazdı.
ABD’li New York Times gazetesi iki yıl önce, henüz savaş başlamamışken, onlarca İsrail uçağının Akdeniz üzerinde uçarak İran’ın nükleer tesislerine saldırı simülasyonu yaptığını hatırlatarak bunun sadece Tahran’a bir göz dağı olmadığını aynı zamanda ABD yönetimine de bir mesaj olduğunu savundu: İsrail hava kuvvetleri operasyonu tek başına yürütmek için eğitim alıyordu.ABD Başkanı Joe Biden, cuma günü yaptığı açıklamada, İsrail’in İran’a ne şekilde karşılık vereceği hususunda halen net karar vermediğini kaydederek, “Eğer onların yerinde olsam petrol sahalarından farklı alternatifleri düşünürdüm.” ifadesini kullanmıştı. Biden ayrıca, İsrail’in, İran’a ait nükleer tesislere yönelik olası saldırısını desteklemediğini de belirtmişti.New York Times’a göre İsrail en azından başlangıç aşamasında nükleer tesislere dokunmayı düşünmüyor. Yetkililer, İsrail’in İran’a karşı ilk misillemesinin askeri üslere ve belki de bazı istihbarat merkezlerine odaklanmasının muhtemel olduğunu düşünüyor. Ancak bu nükleer tesislerin tamamen senaryo dışı kaldığı anlamına gelmiyor.

22 yıldır İsrail’in ve Washington’un İran’daki ilgi odağı, çölün yaklaşık üç kat dibine gömülü Natanz nükleer zenginleştirme tesisi oldu. NYT’ye göre İsrail uzun yıllardır burayı yok etmek ya da devre dışı bırakmak için planlar yapıyor. Başkent Tahran’ın 250 kilometre güneyindeki Natanz, İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi. Natanz oldukça kolay bir hedef olsa da, onu vurmak bir savaş eylemi olacaktır. Bu yüzden ABD son 15 yıldır programı çökertmek için bomba yerine diplomasi, sabotaj ve yaptırımlara başvurdu. İsrailliler nükleer tesislerin etrafındaki hava savunmasını etkisiz hale getirebileceklerine inanıyorlar ancak NYT’ye göre Tel Aviv’in bunu ABD mühimmatları ve desteği olmadan yapması şimdilik mümkün görünmüyor.

İsfahan kentine bağlı Natanz bölgesinde yer altında inşa edilen Natanz Nükleer Tesisinin inşaatına 2000 yılında başlandı. Natanz, İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi olarak biliniyor. Natanz’daki tesis, İran’ın nükleer programının en önemli parçası sayılıyor. İran’ın başkenti Tahran’ın yaklaşık 320 kilometre güneyinde yer alan tesis, düşman hava saldırılarına karşı yer altına inşa edildi. Tesis, daha önce biri “Stuxnet” olmak üzere üç kez ABD ve İsrail tarafından sabotajlara uğradı. İranlı yetkililer eylemlerle ilgili İsrail ve ABD’yi suçladı.

2015’te imzalanan anlaşmaya göre İran bu tesiste sadece, enerji santrallerinde kullanıma uygun ama silah yapımına uygun olmayan düşük oranda zenginleştirilmiş uranyum üretecekti. Sadece yüzde 3-4 oranında U-235 içeren düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyum nükleer enerji santrallerinde yakıt olarak kullanılabiliyor. Nükleer silah için gereken uranyumun ise yüzde 90 düzeyinde zenginleştirilmiş olması gerekiyor. İran bu anlaşma ile ayrıca 2026’ya kadar Natanz’da en fazla 5060 adet eski ve düşük etkili santrifüj bulundurmayı, Fordo’daki diğer yeraltı tesisinde de 2031’e kadar zenginleştirme faaliyetinde bulunmamayı kabul etmişti. Fakat ABD 2018’de anlaşmadan çekildiğini açıkladı.