ABD, Almanya, ngiltere, Japonya, Fransa, Kanada ve talya’dan oluan G7 lkeleri ve Avrupa Birlii (AB) liderlerinin katlmyla talya’nn tatil beldesi Borgo Egnazia’da gerekletirilen 50. G7 Liderler Zirvesi, ikinci gnnde sonu bildirisinin yaynlanmasyla tamamland.Bildiride, G7 liderlerinin, tarihin kritik bir dneminde uluslararas toplumun birbirleriyle balantl birden fazla krizle kar karya olduu bir dnemde kresel glklerle baa kmak iin kararllklarn talya’daki bu zirvede teyit ettikleri belirtildi.Rusya-Ukrayna Sava’nda Ukrayna’ya verilen kesin destein teyit edildii belirtilen bildiride, “Ukrayna’ya askeri, bte, insani ve yeniden yaplanma destei salamaya devam etmekte kararlyz. Ukrayna’nn acil ksa vadeli finansman ihtiyalarn karlamasna yardmc olmaya ve uzun vadeli toparlanma ve yeniden yaplanma nceliklerini desteklemeye gl bir ekilde balyz.” ifadesi kullanld.”Rusya, yasa d saldrganlk savan sona erdirmeli ve Ukrayna’ya verdii zarar demelidir.” denilen bildiride, Dnya Bankas’na gre Ukrayna’nn zararnn 486 milyar dolar at bilgisi verildi.Bildiride, unlar ifade edildi:”Dondurulmu Rus varlklarnn olaanst gelirlerinden yararlanarak yaklak 50 milyar dolar tutarnda bir kaynak ayrmaya karar verdik. Bu, (Rusya Devlet Bakan Vladimir) Putin’e ak bir mesajdr. Rusya’ya kar Ukrayna’nn mevcut ve gelecekteki ihtiyalarn desteklemek amacyla G7, Ukrayna’ya yl sonuna kadar 50 milyar dolar ek mali finansman salamak amacyla Ukrayna iin Olaanst Gelir Hzlandrma Kredileri balatacaktr.”Rusya’nn Ukrayna sava balamnda nkleer silah kullanmasnn da kabul edilemez olduu belirtilen bildiride, “Rusya’nn sorumsuz ve tehdit edici nkleer sylemini ve Belarus’ta nkleer silah konulandrma duyurusu da dahil olmak zere stratejik gzda verme tavrn en gl ekilde knyoruz. Ukrayna halkna kar iledikleri vahetten sorumlu olanlar uluslararas hukuka uygun ekilde sorumlu tutmaya kararlyz.” ifadesine yer verildi. G7 liderleri, Ukrayna’nn Karadeniz zerinden tahl, gda maddeleri, gbre gibi malzemelerinin engelsiz tanmasn talep etti.BDEN’IN AIKLADII GAZZE’DE ATEKES NERSNE DESTEKBildiride, srail’e verilen destek de yinelenerek, “srail, meru mdafaa hakkn kullanrken her durumda uluslararas insancl hukuk da dahil olmak zere uluslararas hukuka uygun davranmal.” deerlendirmesinde bulunuldu.”Tm sivil can kayplarn eit ekilde knyoruz ve zellikle kadn ve ocuklar olmak zere kabul edilemez saydaki sivil can kaybn byk bir endieyle karlyoruz.” ifadesinin kullanld bildiride, tm taraflara sivillerin korunmas iin somut admlar atma ars yapld.Bildiride, ilk olarak ABD Bakan Joe Biden’n aklad Gazze’de atekes nerisine destek verildii vurguland.Hamas’a, bu teklifi kabul etme, Hamas zerinde etkisi olan lkelere de anlamann kabul iin bask yapma arsnda bulunuldu. G7 lkeleri, tm taraflar bata kadn ve ocuklar iin gnderilenler olmak zere tm insani yardmlarn girii iin engelleri kaldrmaya arrken, Usdud (Adod) liman ve Refah Snr Kaps’nn da uluslararas insancl hukuka uygun olarak almas gerektiine dikkati ekti.Bildiride, tm kara snr kaplar, deniz datm yollar ve Gazze iindeki insani yardm eriiminin tam, hzl, gvenli ve engelsiz bir ekilde salanmasnn ncelik olduuna iaret edildi.”FLSTN DEVLETNN TANINMASI, SYAS SRECN NEML BR BLEEN”Tm Birlemi Milletler (BM) kurumlarnn yardm datm grevlerini yerine getirebilmesinin kritik neme sahip olduu vurgulanan bildiride, “Refah’ta devam eden kara operasyonlarnn sivil nfus zerindeki sonularndan ve siviller iin daha da kt sonular douracak tam lekli bir askeri saldr olaslndan derin endie duyuyoruz. srail’i byle bir saldrdan kanmaya aryoruz.” ifadesi yer ald.Yeni Filistin hkmetinin kurulmasndan duyulan memnuniyetin ifade edildii bildiride, Filistin ynetimine destein srecei belirtildi.Filistin ynetimini zayflatmaya ynelik tm eylemlerin durmas gerektiinin alt izilen bildiride, bunlara rnek olarak srail’in Filistin’e ait baz gelirlere el koymas gsterildi.Bildiride, Bat eria’nn ekonomik istikrarnn blge gvenlii iin nemli olduuna iaret edildi. Bu kapsamda srail’e, bankaclk konularnda gerekli hizmetleri salama, ticaretin devamn salayacak admlar atma, el konulan gelirleri Filistin ynetimine aktarma, blgenin ekonomik durumunu daha ktye gtren uygulamalar kaldrma ve hafifletme ars yapld.ki devletli zme olan balln da vurguland bildiride, “Uygun zamanda bir Filistin devletinin tannmas da dahil olmak zere karlkl tanmann bu siyasi srecin nemli bir bileeni olacan belirtiyoruz.” denildi. Tm taraflara iki devletli zm baltalayacak eylemlerden kanma ars yaplan bildiride, “Tm taraflar, srail’in yasa d Yahudi yerleim yerlerini geniletmesi ve bunlar yasallatrlmas dahil olmak zere iki devletli zm olasln baltalayan tek tarafl eylemlerden kanmaldr. Bat eria’daki gvenlii ve istikrar baltalayan ve kalc bir bar olasln tehdit eden Filistinlilere kar ilenen arlk yanls Yahudi yerleimci iddetindeki art knyoruz.” ifadesi kullanld. “HUS SALDIRILARI, YEMEN’DE BARIA YNELK BM YOL HARTASINI TEHLKEYE ATMA RSK TAIYOR”ran’n 13-14 Nisan’da srail’e gerekletirdii saldr knanrken, Aden Krfezi ve Kzldeniz’deki ticaret gemilerine ynelik saldrlarn sona ermesi gerektii bildirildi.Yemen’deki Husilere, alkoyduklar denizcileri salverme ars yaplan bildiride, u deerlendirmede bulunuldu:
“Deniz gvenlii ve seyrsefer hakk, tm dnyadaki limanlar ve halklar iin mallarn zgrce hareket etmesi iin kritik neme sahiptir. Bunlara, Yemen halknn yars iin gnderilen hayat kurtaran insani yardm malzemeleri de dahildir. Husilerin Kzldeniz’deki saldrlar, blgeyi istikrarszlatrma, seyrsefer zgrl ve ticari ak durdurma ve Yemen’de bara ynelik BM yol haritasn tehlikeye atma riski tayor.” Bildiride, “ran, istikrarszlatrc eylemlerine son vermeli. Nkleer silah gelitirmemesi ve almamas ynndeki kararllmz yineliyoruz.” denilerek, ran, nkleer alanda att admlar durdurup geri dnmeye arld.G7 lkeleri, ran’a, Rusya-Ukrayna Sava’nda Rusya’ya destek vermeme uyarsnda da bulundu.G7 LKELER, SAHEL BLGESNDE ANAYASAL DZENE GEME SRELERNE YARDIM ETMEYE HAZIRBildiride, Afrika’nn Sahel blgesindeki gvenlik, terrizm, atmalar ve yerinden edilmelerin endie verici olmay srdrd belirtildi.Sahel blgesi lkelerine anayasal dzene geme srecini hzlandrma ars yaplan bildiride, bu konuda G7 lkelerinin yardm etmeye hazr olduu vurguland.Sudan’daki insani durumun da her geen gn ktye gittiine iaret edilen bildiride, “Tm d aktrleri bu atei krkleyecek eylemlerden kanmaya, Sudanl aktrleri ise ulusal diyaloa katlmaya aryoruz.” ifadesi kullanld.HNT-PASFK’TEK DURUM”in’in, Rusya’ya verdii destekten dolay derin endiemizi dile getiriyoruz.” denilen bildiride, G7’nin in’e zarar vermeye ya da ekonomik geliimini engellemeye almad belirtildi. Sonu bildirisinde, “in’i, zellikle kritik mineraller zerinde kresel tedarik zincirinde nemli kesintilere yol aabilecek ihracat kontrol nlemleri almaktan kanmaya aryoruz. in’i siber alanlarda da sorumlu davranmaya davet ediyoruz.” ifadesi kullanld. BM Gvenlik Konseyi kararlarn ihlal ederek Kuzey Kore’ye nkleer veya balistik fzelerle ilgili bir teknoloji transfer edilmesi ihtimalinden derin endie duyulduu belirtilerek, Kuzey Kore’ye, tm kitle imha silahlarnn ve balistik fzelerinin tamamen, dorulanabilir ve geri dndrlemez ekilde imha edilmesi ars yinelendi.
KLM DEKL, TEMZ ENERJ VE SBER GVENLKBiyolojik eitliliin azalmas, kirlilik ve iklim deiiklii konusunda abalarn srecei ifade edilen bildiride, kresel snmay 1,5 derecede tutma szne ballk yinelendi.Sfr emisyon hedefine 2050’de ulamak iin bata byk ekonomiler olmak zere herkesin birlikte hareket etmesinin neminin vurguland bildiride, “Herkes iin uygun fiyatl temiz enerjiyi gvence altna almak iin kresel ve blgesel abalar ilerleteceiz ve farkl ulusal yollara sayg duyacaz.” ifadesine yer verildi. Bildiride, unlar kaydedildi:”klim hedeflerimize ulamak ve tm lkelerin temiz enerji geiinin faydalarn elde etmesine yardmc olmak iin ortaklarmzla birlikte yeni, kesintisiz kmr enerjisine verilen destei sonlandrmak, yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklarna yatrmlar hzlandrmak ve gvenli, eitli, sorumlu temiz enerji tedarik zincirleri kurmak iin alacaz.”Kt niyetli siber saldrganlar eylemlerinden sorumlu tutma ve stratejik tehditlere kar koyma konusunda kararllktan da sz edilen bildiride, G7 lkelerinin ilgili kurumlar arasndaki koordinasyonu artrma abalarnn younlaaca bilgisi verildi. Saldrgan siber faaliyetlere kar G7 lkelerinin, siber alanda sorumlu devlet davrann tevik etme, zel sektr de dahil siber gvenlii iyiletirme, hasmane tutumlar ile siber sular caydrp bunlara annda yant verme, kullanlan altyapy bozacak aralar gelitirme yntemlerini benimsedii belirtildi.TERR, G, YAPAY ZEKA VE KRESEL EKONOMBildiride, terr ve iddet her trl formuyla knand. Terrn finansmanyla, terr propagandasyla ve terrist ieriklerin yaylmasyla mcadele etmede kararllk mesaj verildi.G kresel bir olgu olarak ele alma, zorluklaryla mcadele etme ve uluslararas hukuka uygun, btnleik, kapsaml ve dengeli bir yaklamla kresel olarak getirdii frsatlar yakalama konusundaki ortak taahht teyit edilirken, kapsayc zm gelitirilmesi konusunda allaca belirtildi.Kresel ekonominin dayankllk gsterdii vurgulanan bildiride, “Ancak jeopolitik gerginliklerden, enerji fiyatlarndaki deikenlikten ve tedarik zincirlerinin dzgn ileyiindeki daha fazla kesintiden kaynaklanan risklere maruz kalmaya devam ediyor. Ayrca mevcut G7 dviz kuru taahhtlerimizi yeniden teyit ediyoruz.” ifadesi kullanld.Bildiride, yapay zeka konusunda u bilgiler verildi:”Yapay zeka, toplumlarmzda ilerleme ve gelimeyi tevik etmede nemli bir rol oynayabilir. Gvenli, emniyetli ve gvenilir yapay zekay tevik edeceiz. Ortak demokratik deerlerimiz ve insan haklarna saygmz dorultusunda, ekonomik bymeyi ve srdrlebilir kalknmay destekleyen, faydalar en st dzeye karan ve riskleri yneten, kapsayc, insan merkezli bir dijital dnm srdreceiz.”
