Başkan Recep Tayyip Erdoğan 12 yıl aradan sonra ziyaret ettiği Irak’taki ilk durağı olan başkent Bağdat Hükümet Sarayı’nda resmi törenle karşılandı. Erdoğan, Irak Cumhurbaşkanı Abdüllatif Reşid ve Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’yle görüştü. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın da katıldığı heyetler arası görüşmelerin ardından Irak Başbakanı Sudani’yle ortak basın toplantısı düzenleyen Erdoğan tarihi mesajlar verdi:
Cumhurbaşkanı Sayın Reşid ve ardından Başbakan Sayın Sudani ile gerçekleştirdiğimiz görüşmelerde Türkiye- Irak ilişkilerini geniş bir yelpazede ele aldık. Güvenlik ve terörle mücadelede işbirliği, en önemli gündem maddelerimizden birini oluşturdu. Irak topraklarından Türkiye’yi hedef alan terör örgütü PKK’ya ve uzantılarına karşı alabileceğimiz müşterek adımları istişare ettik. PKK’nın, Irak’ta yasaklı örgüt ilan edilmesini memnuniyetle karşıladık. PKK’nın resmen terör örgütü ilan edilerek Irak topraklarındaki varlığının en kısa zamanda sonlanacağına olan güçlü inancımı, bu vesileyle mevkidaşlarımla paylaştım.Bu konuda her türlü desteği vermeye hazırız. Bu komşuluk ve kardeşlik hukukumuzun da gereğidir. Irak terörün her türlüsünden arındırılmalı. Ziyaretimin ve az önce imzalanan anlaşmaların, Türkiye-Irak münasebetlerinde yeni bir dönüm noktasını teşkil edeceğine inanıyorum. FETÖ ile ortak mücadeleye dair beklentimiz de bu kulvardaki gündem başlıklarımızdan birini teşkil etti.
Sayın Başbakan’la birlikte altına imza attığımız ortak işbirliği için stratejik çerçeve anlaşması, sağlam bir yol haritasını teşkil ediyor. Metinle güvenlik, terörle mücadele, ekonomi, ticaret, enerji, ulaştırma, çevre, sınır aşan sular, sağlık, eğitim gibi pek çok alanda teknik müzakerelerin sürdürülmesini ve takibini sağlayacak ortak daimi komiteler kurulmasına karar verdik. Ayrıca güvenlikten ticarete, ulaştırmadan tarıma pek çok başlıkta aktedilen metinler ilişkilerimizin ahdi zeminini güçlendirirken yeni işbirliği imkânlarını da beraberinde getirecektir. İmza altına aldığımız anlaşmaların bihakkın hayata geçirilmesi için de gereken koordinasyonu sağlayacağız.TÜRK BAYRAKLARI ASILDIIRAK’IN başkenti Bağdat ile Erbil’de, Başkan Erdoğan’ın yapacağı ziyaretten dolayı Türk bayrakları asıldı. Bağdat’ta, merkezde yer alan Şeyh Abdulkadir Geylani Türbesi’nin bulunduğu caddeye, Türkçe ve Arapça “Ziyaretinizden onur duyduk” yazılı pankartlar yerleştirildi. Erbil Kalesi’ne Türk bayrağının görüntüsü yansıtıldı.TİCARETİN ÖNÜNDEKİ SUNİ ENGELLER KALKACAK Irak, önde gelen ticaret ortaklarımızdan. 20 milyar dolar seviyesinde seyreden ticaret hacmimizi daha üst seviyelere taşımak istiyoruz. Bu çerçevede atılacak adımları ele aldık. Ticaretimizin önündeki suni engellerin ortadan kaldıracağız. Kalkınma Yolu Projesi bu hedef bakımından hayati öneme sahip. Başta Irak olmak üzere tüm bölgemizin istikrarına ve refahına büyük katkı sunacak bu stratejik planlamaya dair kararlılığımızı imzaladığımız mutabakat muhtırası ile perçinlemiş olduk.SU SIKINTISI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPACAĞIZ İklim krizi ve kuraklık Irak’ta olduğu kadar Türkiye’yi ve tüm dünyayı olumsuz etkiliyor. Ayrıca su miktarı kadar israfın önüne geçilerek suyun verimli kullanılması da önemli. Tesis ettiğimiz ortak daimi komite su alanındaki işbirliğimizi akılcı, bilimsel temelde ve ortak çıkarlarımızı dikkate alarak daha ileriye taşıyacak. Görüşmelerimizde enerji, sanayi, sağlık, eğitim, bilim, turizm ve diğer başlıklarda da işbirliğimizin geliştirilmesine yönelik ortak irademizi teyit ettik.GAZZE İÇİN MÜŞTEREK ADIM Gazze’de akan kanın durması için elimizden geleni yapıyoruz. Mevkidaşlarımla İsrail’in Filistin’de uyguladığı zulüm ve ihtilafın bölgemize etkilerini de ele aldık. Atabileceğimiz müşterek adımlar hakkında istişarede bulunduk. 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız, egemen ve coğrafi bütünlüğü haiz bir Filistin devletinin kurulması bölge barışının anahtarıdır. Tüm imkânlarımızı Filistinli için seferber edeceğiz.IRAK’I BİR BÜTÜN OLARAK GÖRÜYORUZ Irak’ta farklı etnik, mezhebi veya dini kesimler arasında ayrım gözetmiyoruz. Hangi etnik kökene ve mezhebe mensup olursa olsun Irak halkı kardeşimizdir. Tüm Irak’ı bir bütün olarak görüyor ve Irak’ın demografik zenginliğine büyük değer veriyoruz. Bölgesel gelişmeler açısından kritik bir dönemde ziyaretimin yeni bir başlangıç olacağına inanıyorum.26 ANLAŞMA İMZALANDI
Türkiye ile Irak arasında imzalanan 26 anlaşma şöyle:
1- Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanlığı ile Irak Dışişleri Bakanlığı Dış Hizmetler Enstitüsü Arasında İşbirliği Mutabakat Zaptı
2- Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ile Irak Ticaret Odaları Birliği Arasında Mutabakat Zaptı
3- T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ile Irak Cumhuriyeti Kültür, Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı Milli Kütüphanesi ve Arşivi Arasında Mutabakat Zaptı
4- Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı ile Irak Cumhuriyeti Sünni Vakfı Divanı Arasında İslami İşler Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı
5- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Medya ve İletişim Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
6- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile Irak Cumhuriyeti Savunma Sanayii Komisyonu (DIC) Arasında Savunma Sanayii Alanında Stratejik İşbirliği Mutabakat Zaptı
7- Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Arasında İstihdam ve Sosyal Güvenlik Alanlarında Mutabakat Zaptı
8- Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Arasında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
9- Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı Arasında Eğitim Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı
10- Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Kültür, Turizm ve Tarihi Eserler Bakanlığı Arasında Turizm Alanında Mutabakat Zaptı
11- Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Elektrik Bakanlığı Arasında Enerji Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı12- Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Arasında Güvenlik İşbirliği Mutabakat Zaptı
13- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sağlık ve Tıp Bilimleri Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı
14- Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Mutabakat Muhtırası
15-Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı Arasında Askeri Sağlık Alanında Eğitim ve İşbirliği Protokolü
16- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
17- Türkiye Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığı Arasında Gençlik ve Spor Alanlarında İşbirliği Mutabakat Zaptı
18- Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı ve Irak Cumhuriyeti Sanayi ve Maden Bakanlığı, Sınai Kalkınma Genel Müdürlüğü Arasında Mutabakat Zaptı
19- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ile Irak Cumhuriyeti Yükseköğretim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı Arasında Bilim, Teknoloji ve Yenilik Alanlarında İşbirliği Mutabakat Zaptı
20- Türkiye – Irak Tarım Çalışma Grubu 2024-2025 Dönemi Eylem Planı
21- Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı Arasında Ekonomik ve Ticaret Ortak Komitesi Kurulmasına Dair Mutabakat Zaptı
22- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ürün Güvenliği ve Ticarette Teknik Engeller Alanlarında Danışma ve İşbirliği Mekanizması Tesis Edilmesine Dair Protokol
23- Türkiye Adalet Akademisi ile Irak Cumhuriyeti Yüksek Yargı Konseyi Adalet Enstitüsü Arasında Türkiye Adalet Akademisi ve Irak Adalet Enstitüsü Öğrencilerinin, Hâkim ve Savcı Yardımcılarının Yargısal Eğitimine Yönelik İşbirliği Hakkında Mutabakat Zaptı
24- Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Irak Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanlığı Arasında Kalkınma Yolu Hakkında Mutabakat Zaptı
25- Irak Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Su Alanında İşbirliği Çerçeve Anlaşması
26- Stratejik Çerçeveye İlişkin Mutabakat ZaptıIRAK VE TÜRKİYE’NİN GÜVENLİĞİ BÖLÜNMEZ BİR BÜTÜNDÜRIrak ve Türkiye’nin güvenliği bölünmez bir bütündür. Güvenlik işbirliği bölge için önemli. İİİİ işkilerimiz örnek alınacak düzeye gelecek. Irak’tan başka bir ülkeye saldırı düzenlenmesine izin veremeyiz.KALKINMA YOLU İÇİN 4’LÜ MUTABAKAT ZAPTIIrak Başbakanı Sudani’nin himayesinde, Irak, Türkiye, Katar ve BAE arasında, Kalkınma Yolu Projesi’nde işbirliğine ilişkin 4’lü mutabakat zaptı imzalandı. Proje Basra Körfezi hinterlandını Türkiye üzerinden Avrupa’ya açacak. Projenin ilk ayağı olan Büyük Fav Limanı’nın inşası sürüyor.TÜRKMENLER HAK ETTİĞİ KONUMA ULAŞMALIBaşkan Erdoğan, Bağdat’taki resmi programları kapsamında Irak Türkmen Toplumu temsilcilerini kabul etti. Erdoğan “Bağdat ile Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi arasındaki ilişkilerin rayına girmesi ve Türkmenlerin hak ettiği konuma ulaşmaları, Irak’ın istikrarı için önemli” dedi.IRAK HALKI KARDEŞİMİZBağdat’taki programını tamamlayan Başkan Recep Tayyip Erdoğan, ‘TC-CAN’ uçağı ile Erbil’e geldi. Erdoğan, Erbil Uluslararası Havalimanı’nda Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani ve IKBY Başbakanı Mesrur Barzani tarafından karşılandı. Havalimanından IKBY Başkanlık Sarayı’na hareket eden Erdoğan, burada Neçirvan ve Mesrur Barzani’yle bir araya geldi. “Hangi etnik kökene ve mezhebe mensup olursa olsun Irak halkı kardeşimizdir, dostumuzdur” diyen Erdoğan, şunları kaydetti: “Tüm Irak’ı bir bütün olarak görüyor ve demografik zenginliğine büyük önem veriyoruz. Geçmişte olduğu gibi iyi ve kötü günlerinde Iraklı kardeşlerimizin yanında olmayı sürdüreceğiz. Bölgesel gelişmeler açısından kritik bir dönemde gerçekleşen ziyaretimin yeni başlangıçlara vesile olacağına inanıyorum.” Öte yandan Erdoğan, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Başkanı Mesut Barzani’yi de kabul etti. Görüşme, basına kapalı gerçekleşti. Fatma GÖKSU/ERBİL
