ABD Başkanı Donald Trump aldığı kararlarla içeride ve dışarıdaki siyasi ortodoksiyi allak bullak etmeye devam ediyor. Şimdiden ABD’nin ulusal ve küresel müesses nizamına dair tartışmaları ateşledi. Foreign Affairs’ten Ivo H. Daalder ve James M. Lindsay gibi birçok Batılı analistin de işaret ettiği gibi Pax-Americana dönemi bitti.
7 Aralık 1941’de Japonların Pearl Harbor’a saldırmasıyla doğan ABD liderliğindeki uluslararası kurallara dayalı liberal düzen Donald Trump’ın ikinci kez seçilmesiyle birlikte sona erdi.
Nitekim Trump’ın Dışişleri Bakanı Marco Rubio da II. Dünya Savaşı sonrası inşa edilen küresel düzeni artık ‘demode’ diye niteliyor.
Sıradan vatandaşları da Amerika’nın geçmişten büyük bir kopuş yaşadığı kanısında. Trump’ın imzaladığı devrim niteliğindeki kararnameler ABD’de yediden yetmişe herkesi heyecanlandırmış durumda.
ABD Başkanı’nın ikonik çıkışları çoğu Amerikalıyı cezbediyor.
Trump’a destek yüzde 60’ları geçmeye başladı.
***
En çok destek alan yürütme emri ise göçmenlere karşı izlenen siyaset ile doğum turizmi yoluyla vatandaşlık elde etmenin sona erdirilmesi oldu.
Coşkuyla karşılanan diğer karar ise DEI ideolojisine vurulan darbe.
Trump, ‘çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık’ denilen DEI uygulaması kapsamında devlette çalışan memurların işine son verdi.
DEI’ye saldırırken oldukça popüler bir argüman kullanan Trump, Başkan Obama’nın çocuklarının DEI rejimi kapsamında kırsal kesimdeki yoksul beyaz çocuklardan daha fazla gözetilmesinin saçmalığına değinerek gönüllerde taht kuruyor.
Amacı toplumsal ayrımcılığı ortadan kaldırmak olan DEI uygulamasının bizzat ayrımcılığa yol açması kitleler tarafından da büyük bir haksızlık olarak görülüyordu.
Göçmen ve uyuşturucu krizleriyle mücadele, trans karşıtlığı, memur fazlalığının azaltılması, Pentagon, FBI ve CIA üzerinden derin devletle savaş, yargı düzenlemeleri, vergi indirimi ve ekonomik refaha dair atılımlara imza atan Trump nereden bakılırsa bakılsın Amerika’daki eski düzenin çöküşünü simgeliyor.
***
Bu bağlamda Trump’ı en çok zorlayan cephe dışarısı.
ABD’nin diğer güçler üzerindeki üstünlük marjı zayıflarken Çin, Rusya ve Türkiye gibi aktörler yeni cazibe merkezleri olmaya başladı.
Genel olarak küresel güç ve dinamizm Avro-Atlantik topluluğundan uzaklaşıyor. ABD dirense de dünya çok kutupluluğa doğru ilerliyor. İsrail dışında kimse ABD’nin saldırı köpeği olmayı kabul etmiyor.
Bugün tek kutuplu dünya artık yok. Yeni güç merkezleri ortaya çıkıyor. Burada ABD’nin önünde iki yol var. Ya geri çekilerek kendini dünyadan tecrit edecek ya da yeni bir restorasyona girişecek. İzolasyonist politikalara karşı çıkan Trump, kâbuğuna çekilmek yerine revizyonist bir mantıkla ABD’yi ve dünyayı yeniden düzenlemeyi amaçlıyor.
Bunu yapabilmesi için de Çin’i sınırlandırmayı sınırlaması, Hindistan’ı yanına çekmesi, Rusya ile ateşkese varması, Türkiye ile geçici de olsa bir ‘modus vivendi’ye ulaşması ve Avrupa’yı ise yeniden şekillendirmesi gerekiyor.
Dolayısıyla Trump’ın Avrupa dışındaki cephelerde başarıya ulaşma şansı hayli yüksek.
Bu da yeni dönemde en büyük meydan okumanın Avrupa’dan geleceğini gösteriyor.
Zira eski müttefiki tenzili rütbeye karşı direnecektir. Hâsılı kelam, gidişat küresel kasırganın Atlantik’te kopacağına işaret ediyor.
